ڪو ٽاڻو ٽڪهن جو، ڪا ويل ولوڙن جي

ڪو ٽاڻو ٽڪهن جو،  ڪا ويل ولوڙن جي
هي عمر ڪٿا ڀاسي لمحن جي ڊوڙن جي
معبود انا هن جي هوءَ ته نور نسور آ
ڳڻ ـ پهه ڪندو سو ڪهڙي مٽيءَ جي پنوڙن جي
روبوٽ رياست ۾ روحن جو ڪڇڻ اهڙو آ،
ڄڻ تيل ـ ڪڙهائيءَ ۾ سرٻاٽ پڪوڙن جي.
جنهن ڏينهن پرين ملندا تنهن ڏينهن مري ويندس،
آ هير پيل مونکي زهر آب وڇوڙن جي.
مس ڪال سندءِ ساڳي، ڪنگال اسين ساڳيا،
احساس تي ساڳي آ، هڻ ـ مار هٿوڙن جي جي.
آقا جي نيت ڇا آهي  هر هر ٿو اچي ڪاهي،
ڪا لوڌ لنگورن جي، ڪا ڀيڙ ڀڳوڙن جي.
جاني ٿو غزل ڳائي، ڏاهو ٿو سڙي سوچي،
هن ڄٽ ڪٿان آندي هي ڏات ڪروڙن جي.
---
جعفر جاني

ها تنهنجي نهار ڪافر هئي

ها تنهنجي نهار ڪافر هئي
پر منهنجي پُڪار واجب هئي
ها تنهنجي وفا به ظالم هئي
پر منهنجي جفا به معلم هئي
ڪجهه خواب وکيري تو هن ڇڏيا
ڪا ساڀيان پُڪاري مون آ سڏي


نثار ٻانڀڻ

لاڏائو اکيون

منهنجون لاڏائو اکيون
تو کي ڇو ڀلا هر وقت
ٿانيڪو ڏسڻ گهرن ٿيون؟!
منهنجون اکيون هجن ته مون وٽ ٿيون
پر تنهنجا خواب ڏسڻ لاءِ
تو وٽ اچي ديرو ڄمائينديون آهن
ائين ڇو هونديون آهن لاڏائو اکيون!؟


نثار ٻانڀڻ

منهنجي شفا

آئون تنهنجي ڀر ۾ ويٺس ڪجهه پل
ائين لڳو آئون اُتي ويٺو آهيان
جتي درد ئي دوا ٿي پوندا آهن،
جتي بيچيني ۾ ئي چين هوندو آهي..
تون منهنجي ڇانو آهين يا اُس
اهو مان ناهيان سمجهي سگهيو
پر تون مون لاءِ مستقل
سڪون جي زمين ضرور آهين
منهنجي شفا آهين تون..!


نثار ٻانڀڻ

تو سواءِ جنتون

چوندا آهن ته درد
مائرن جهڙا ٿيندا آهن
مون وٽ ته هزارين امڙيون آهين!
جن جي پيرن هيٺان هزارين جنتون،
پر اُهي سڀئي جنتون
تو سواءِ ڪيئن هونديون!؟
تو جو هميشه جي لاءِ ناتو ٽوڙيو آهي!!


نثار ٻانڀڻ

منزل ... نثار ٻانڀڻ

مونکي ائين لڳندو آهي ته

اسين پنهنجي ڄمار ۾

شاعري پوکيندا رهون ٿا،
شاعريءَ جي اُن فصل جا داڻا ۽ صلا
ڪنهن کي نصيب ٿيندا اِن تي ڪڏهن ناهي ويچاريو،
مونکي لڳندو آهي ته آئون
جيڪو چرڙيو آهيان
سو پنهنجي ئي پوکيل سٽن ۾
پرديسي بڻجي ويو آهي.!
نثار ٻانڀڻ

ڇا ٿو ڀائين! (استاد بخاري)

منهنجي باري ۾ او سائين،
ڇا ٿو ڀائين!

توکان هڪڙو ڏينهن ڇڄان ٿو،
ڏينهن انهي کي سال چوان ٿو،
پر جي وڇڙي ورهَ لڇائين،
ڇا ٿو ڀائين!

تنهنجي درشن لاءِ سڪان ٿو،
لک شڪرانا منهن ته ڏسان ٿو،
پر جي پنهنجي ڇاتيءَ لائين،
ڇا ٿو ڀائين!

غيرن سان گڏجاڻي تنهنجي،
جان جلي ٿي جاني منهنجي،
پر جي تن جو کائين، پائين،
ڇا ٿو ڀائين!

واقف آ استاد بخاري،
تو فرمائي دلڙي ٺاري،
پر جي منهنجو يار سڏائين،
ڇا ٿو ڀائين.

(استاد بخاري)

وفا منور زئور جو نظم

جيئن توسان نيهن لڳايو آھ
مون پنهنجو پاڻ گنوايو آھ
ڄڻ منهنجي ڪائي هستي
منهنجي ڪائي ذات نه آھ
ازل جي گوشواري ۾ به
منهنجي ڪائي بات نه آھ
منهنجو ڪوئي ڏينهن نه آھ
منهنجي ڪائي رات نه آھ
مونکي ڪجھ به راس نه آھ
مون وٽ منهنجي دل نه آھ
۽ ڪوئي به احساس نه آھ
تنهنجو ئي ڪو حصو آهيان
ڪو ڏندڪٿائي قصو آهيان
مان ڪيسين توتي ڀاڙيندس
۽ تو ۾ پاڻ کي واڙيندس
پنهنجو پاڻ جيئڻ ٿو چاهيان
ڌرتي جي ڪنهن ڪوني جي
ڪا تاريخ ٿيڻ ٿو ڇاهيان
منهنجي هستي موٽائي ڏي
ساڳي مستي موٽائي ڏي
نه ته منهنجو سمورو
ڄڻ ته هي پنڌ اجايو آھ
جيئن توسان نيهن لڳايو آھ
مون پنهنجو پاڻ گنوايو آھ

_______وفا منور زئور

نثار ٻانڀڻ جي نظمن جي وستيءَ ۾ ..!

1
اي مالڪ ! منهنجا لفظ سنڌ ۾ رهندڙ هر ماڻهن لاءِ
هڪ سنيهو بڻجن
جنهن سنڌوءَ جو پاڻي پيتو آهي
تنهن جي لاءِ دڳ بڻجن،
مان سنڌ سان محبت ڪريان ٿو،
عشق ڪريان ٿو
۽ پنهنجن لفظن سان
سنڌ جي سينڌ سنوارڻ گهران ٿو
تون مونکي ڏات جا مڙئي ڏيئا عطا ڪر
2
مٽيءَ جي پنهنجي عظمت آهي،
خلقڻهار ماڻهوءَ کي مٽي چپٽيءَ مان تخليق ڪيو آهي
۽ اول آخر انهي مٽيءَ ۾ وڃڻو آهي.
ان ڪري مٽيءَ سان نڀاءُ،
ڪمٽمينٽ ئي زندگي آهي،
ان سان دوکو انسانيت سان،
خلقڻهار سان دوکو چئجي ته وڌاءُ نه ٿيندو...
مٽي سان دوکو نه ڪريو
هت ته دوکن جا سيلاب ايندا رهن ٿا!
3
لفظن کي ڪَورَي پَنَي تي لاهڻ
هوائن ۽ گهٽائن سان مخاطب ٿيڻ سمجهندو آهيان،
ويساهه گهاتين جي تاريخ جا فصل
دل جي زمين تي اڃان به پوکيوپيا آهن
پوءِ به اڪٿريت مونکي باءِ پولر سڏي ٿي
جن جي لاءِ منهنجي روح جي زمين مان
ڪو به جواب نه ٿو ڦُٽي،
آسمان مان ڏسندڙ اک کي
مان پوري نهار سان ڳوليان ٿو
ته ڪنهن مَهل وري سانجهه جون آهٽون لکڻ لاءِ
آڱرين ۾ اُڻ تڻ ٿئي ٿي،
بس رڳو لفظن جي مَنڊلي ٿي مچي
منهنجي اندر ۾..!
ڇو ته احساس ڳولهڻ کپن واري اصول تي
اڃان به قائم آهيان،
آئون اندر جو سفر ڪرڻ
ڪڏهن ڇڏيندس وارو سوال
اڃان ڪَرُ کنيو بيٺو آهي؟!
اهڙن انيڪ سوالن ۾ مان
اڪيلو ڇڏيو ويو آهيان وارو خوف به ڪاهي پيو آهي،
لڳي پيو ته نئين سج اُڀارڻ خاطر
حياتيءَ تان هٿ کڻڻ لاءِ
مان آتو ئي رهندس!
4
سنڌ، سونهن، عورت ۽ سمنڊ،
شام، رات، چنڊ ۽ ڊگها پاڇا،
منهنجي شاعريءَ جا معجزا آهن،
“وجود وڃائڻ” جي رمز
منهنجي شاعريءَ ۾ نمايان ملي ٿي،
اهو مان ڄاڻان ٿو!
منهنجي شاعري مونکي سيکاري ٿي
ته جسم پراڻو لٿل لباس آهي
جنهن کي ڇڏي ڏجي،
وساري ڇڏجي،
پر ڌڪارجي نه..!!
پنهنجي اِن ڏات کي اصل معراج تي پهچائڻ لاءِ
مونکي “آذان ۽ نماز” جي وچ واري مختصر وقت جيتري زندگي گهرجي،
ته جيئن منهنجي شاعريءَ
منهنجي ذات توڙي انا واري ٿانوَ کان مٿڀرو ٿي رهي،
جنهن کي ٻڌڻ ۽ پڙهڻ کانپوءِ
هوائون رقص ڪن،
جنهن به هڪ ڀيرو منهنجن نظمن کي ٻڌو ۽ پڙهيو هجي،
اهو پهرئين عشق وانگر
ڪڏهن به منهنجي ڏات
جيڪا منهنجي ڇانو آهي کي وساري نه سگهي!
5
عشق جو دريا
۽ روح جي راحت
هڪ ئي نڪتي تي ختم ٿين ٿا!
6
عشق جي ڪتابن کي
حق ۽ سچ جا ڳولائو
پنهنجي سيرانديءَ کان رکن ٿا!
اهو مونکي روميءَ سمجهائيو!!
7
عشق ۽ وجدان جي ڪيفيتن ۾
مون پارو ماڻهو،
وجود جي سار به وساري ويهي ٿو.
ڄڻ قونيه جي رقص درويشان ۾ شريڪ هجي.!
8
هو مونکي روز ايس ايم ايس ڪري
ياد ڏياريندو آهي ته سنڌي ماڻهو
Sadist ناهي
جيئن ٻيا آهن
۽ مان اکيون بند ڪري
سندس ڳالهه تي يقين ڪندو آهيان.
ڇو ته سندس اها ڳالهه
آسماني صحيفي جي آيت جيان آهي!
9
بادبانن جيان ساه منجهيو پيو آهي
۽ رات ڪنهن چور جيان پير کڻي ڊوڙي ٿي،
مان هوائن تي پنهنجو آکيرو ڪيئن جوڙيان
هوءِ هر هر مونکي منهنجي نالي سان سڏي ٿي پئي!
بس اها ئي هاڻ زندگيءَ جي مصري اٿم!
10
خواهشن جي شام لڙيئي نه ٿي،
تو بنا او پرين!
سوچ چُري ئي نه ٿي!
11
منهنجن خوابن جا ڪجهه خط
جيڪي چانڊوڪين جي لفافن ۾
مون ويڙهي ڪري موڪليا
تن کي پنهنجي اوسيئڙي جي سفر ۾ رکجانءِ
سرد راتين کي ڳارڻ جو ٻارڻ بڻجي ويندا تو لاءِ !
12
زندگي آثار قديمه جو پهريون باب آهي،
جنهن ۾ چنڊ گرهڻ پشم جهڙن پهرن جي پاند ۾
ٻڌل ڳالهين جي ڳنڍين کي کولڻ کان نابري واري ڇڏي ٿي.
زندگيءَ جا سڀ ٿڪ لاهڻ لاءِ
خانم گوگوش جي خماريل وکن،
ڪونيا جي ڪيف ۾ رومي جي رقص جون مدهوشيون
دل جي صدائن ۽ محبوب جي مداحن بنا
ڪنهن روڪ ٽوڪ جي اندر جي جهر جهنگ ۾
جهونگارڻ زندگيءَ جو پئين لطف جيان لڳندو آهي.!
13
ڳولا جي خواهش سانڍي خبر نه آهي ته
مون سميت ڪيترا خوابن جا مسافر
روز راتين جو سفر ڪندي
جيون جا پاڇا ميڙيندا هوندا،
چاهنا جي آلي قبر جو عڪس
ذهن جي ڪينواس تان لاهي
پنهنجي پرينءَ سان گهاريل حسين يادگيرين
جي بتيلي تي سفر ڪندا هوندا،
اهو پرين جيڪو چيٽ جي چنڊ جيان
دل جي آڪاش تي پوري اوج ۽ عروج سان
پاڻ ظاهر ڪندو رهيو آهي
تنهن لاءِ پنهنجي ئي اندر جي آسڻ تي
مدهوش وکون کڻي
هورڙيان هوڙيان جهومندا هوندا
ڄڻ من ۾ ڪا ميخ کتل هجين،
سڀ سچل بڻجي مستيءَ ۾ مدهوش ٿي ويا هجن!
تن لمحن ۾ روح جون کليل تارون
اُنهن راتين لاءِ ڪنهن پرين جي پار جهڙيون هجن ٿيون
وارو ساهس ماڻي پيون گُذرن ٿيون ..
منهنجا سڄڻو!
مون لاءِ هاڻ هر رات پوئين پهر ۾
تيز هوا گُهلائي مَنَ جي ڦرهيءَ تي
ڦڙ ڦڙ ڪندي سٽون سرجڻ جا آرس کڻي ٿي ..
مان ڇا ڪريان؟
14
اي دل! تنهنجي شاعري مون اکين سان آهي ڪئي
پر زندگي شطرنج وانگر ڪنهن وڇائي ڇڏي آهي،
جنهن جي لهرن تي جذبن جا لاش
ڪنول جي گلن جيان ترندا ڏسان ٿو
هر گهڙي ويهي اڪيلو ۽ مان،
جيڪو زندگيءَ سان هميشه
ڪنچي راند آهيان رهيو اڪيلي ئي مِٺي!
پنهنجو هر سفر هڪ وار ٻيهر،
آخري حد تائين شروع آهي ڪيو
ڪنهن نئين پيار وانگر،
تون دل منهنجي آڱريون پڪڙي وٺي هل
تنهن سفر تي باک وانگر
۽ ٻار وانگر!!
15
اندر جي ويڙه ڏانهن ڌڪيو پيو وڃان
اهو سمجهان ٿو پوءِ به دل ناهي ٿڪي!
ڄڻ تو آسري جي مُٺِ ۾ آهي جهلي!
16
هڪ وڏو انساني الميو
اسان تي تاڪ ٻڌيو بيٺو آهي
پوءِ به انسان دوستيءَ تي ڀروسو نه اٿم.!

تون منهنجو نصيب ٿي پئه

تون منهنجو نصيب ٿي پئه
جيترو پري آهين مون کان
اوترو مون لاءِ قريب ٿي پئه
جيئن لکيل رزق آهي جانان
سڀ ڪنهن لاءِ تيئن ئي مون لاءِ
منهنجي ڪري وسيع ٿي پئه

نثارٻانڀڻ

تنهنجي اي ميل

ڪيتري عرصي کانپوءِ تو مون ڏانهن
هڪ ڊگهي اي ميل موڪلي آهي
جنهن جي اوسيئڙي ۾ مان ڪيئي مهينا پڄريو آهيان!
تو روايت جيان وري به زندگي گهارڻ جا سڀ تفسير موڪليا آهن
تون مونکي هر ڀيري اهو فهم ڏيندي آهين ته
مان اهو مڃان ته عشق انساني وجود کي
ٺاهڻ ۽ ڊاهڻ جو سبب بڻجي ٿو
عشق انسان جي زندگيءَ جي تڪميل آهي
۽ پڻ انساني آرزوءَ کي تفسير ۽ معنيٰ ڏئي ٿو اهو عشق!
مون ڪڏهن انڪار ڪيو آهي؟
”اڻ سُڌريل انسان کان سُڌريل انسان تائين
عشق جو پنڌ ساڳين قدمن سان ناهي رهيو“
مان اهو روح جي گهرائين تائين
مڃي چڪو آهيان ته تون ئي منهنجي عشق جو روح رهي آهين
۽ عشق ماڻهو جي وجود جو وجد آهي
۽ اهو وجد نيڻن کي اوجاڳا ارپي ٿو
اهو وجود جو وجد نه ختم ٿيندڙ اُڃ ٿي جاڳائي رکي ٿو
چيٽ جي چانڊوڪين ۾ ننڊون نهوڙڻ وارو اهو عشق
منهنجي رڳ رڳ ۾ رباب رکي ٿو!
مان ته اهو اوسيئڙو ختم ڪرڻ گفهران ٿو ته تون
پنهنجي ڪنهن اي ميل ۾ اهو لکندين ..
”عشق جي راه ۾ سفر ڪرڻ عبادتن جو مٿاهون مقام آهي
جيڪو مان صرف ۽ صرف تو لاءِ ڪرڻ گهران ٿي“
ڇا تون اهڙي ڪنهن اي ميل جو در کوليندينءَ مون لاءِ..؟!

نثار ٻانڀڻ

نثار ٻانڀڻ: وکريل خيال

صدين کان درد جي انتها کي ڀوڳيان ٿو
سنڌ تنهنجي پراڻي گهاوَ کي ڀوڳيان ٿو
ڄمي برف ٿي ويل اوپري احساس جيان
هر لمحو لهندڙ چڙهندڙ ساه کي ڀوڳيان ٿو
سنڌ جي نيڻن کي پڙهيو آ مون عمر ساري
ٻاٽ اُوندهه جو سينو چيري ويساه ڀوڳيان ٿو
اُداسيءَ جو لڏو لٿل آهي منهنجي زمين تي
سنڌ سوڳواريءَ جي نذر ٿي اهو نياءُ ڀوڳيان ٿو


نثار ٻانڀڻ

نثار ٻانڀڻ: ڪچا ڦڪا بيت

 1
ٻه ٽي ڪڙيون مون گهريون پر مليون گنج
لهي آئين هنج پرين پڪل انب جيان.
2
ڪيڏا ويچارا ڏٺم سرديءَ ساه سُڪايا
ڳريل ڪپڙا پُسائيا نينگر ڍير ميڙيندي.
3
جهريو جهريو جيءُ هي منهنجو ائين آهي
بارش جيئن آهي سياري جي شروعات جي.
4
لکڻو هيم نظم ڪو لکجي بيت ويا
تولاءِ گيت چيا پره سنجهي جي وچ ۾.
5
منهنجا خواب سنڀالجانءِ مون کانپوءِ پرين
اوڏي مونکي ٿي وڻين يا مان پسان خواب پيو.
6
ڪاڳر تي ڪجهه ناهي لکيو مون لفظ ڪڏهن
سهڻا خواب ڏسين جڏهن مون ڏانهن بي اُماڻجان.
7
برسات وٺي آ وڏ ڦڙو تنهنجي پيار جيان
اندر مان ٿو اوريان پهرين ڦوهار جيان.
8
تڪڙو تڪڙو مينهن آ ڄڻ ٿي دل هلي
تو ڀي مِلُ ڀلي مون سان اچي مينهن ۾.
9
وقت ائين وسندو ۽ وڄندو آهي جيئن مينهن
توسان منهنجو نيهن رهندو ڏينهن قيام تائين.
10
توکي ياد ڪيان ويٺو سيءُ سهان
*ڪافي پيءُ چوان تون جي اچين مند ۾.
11
سيءُ سڪائي سَنَڌَ ٿو منهنجا او پرين
جيڪر تون گُهرين سردي سور ڇڏي ڏئي!
12
منهنجا خواب ڏسي ورتي منهنجن نيڻن ۾
منتر ڦيڻن ۾ تنهنجو ڇو ويساه وڌيو.
13
ماڻا مينهن جا مونکي واه وڻن
پن جيئن ڇڻن سياري جي پڇاڙ جا.
نثار ٻانڀڻ

نثار ٻانڀڻ: اسان جي سوچ آڳر تي (نظم)

اسانجي سوچ آڳر تي
اوهانجي ياد جي بارش
وراڪا ڏئي وسي ٿي پئي،
۽ پنهنجي زندگي ائين ئي
اڪيلي ئي رِمي ٿي پئي!
اسان جي هيءَ اڪيلائي،
وڙهي ٿي پاڻ سان هر پل،
گُهري ٿي تنهنجي نيڻ جا،
سمورا ڇانو ڀريا رستا،
۽ موسم پن ڇڻڻ جو به .!
هو جيڪي ريشمي ڳالهيون
ڪشادي خيال جي چادر
ڀِڪوڙي سال کن پهريان
ڪيوسين رات پهرن ۾
اگهاڙي چنڊ جي هيٺان،
اُنهن بي ڪيف ڳالهين جي
رهي ٿي پياس شدت سان!
اهو به ياد آ مونکي
هو پوئين سال جون راتيون
ڇهي تنهنجي چپڙن کي،
چيو هُيم بي ڪيف ٿيندي ئي،
پرين! هي چپ تنهنجا ائين،
ڀٽائيءَ بيت ٿو سرجي،
اکيون جيئن مڌ ڦڙا آهن،
مُوکِي ڄڻ مَٽَ ٿي اوتي،
هلين مهراڻ وانگر ٿي،
هٺيلي تون وڏي آهين!
سراپا سونهن ئي آهين!
سڀئي انگور تون آهين!
اُهو سڀ ياد آ اڄ به ..
اهي ڳالهيون کوٽن پيون
اندر منهنجي زمين کي ائين،
جيئن کوٽي ٿو پاڻي پيو!
درياهي ٻن جي ڪنارن کي!
اُهي منظر وراڪن جيان
وري هر وار ايندا هِن
۽ ٽمي ٿي اک جيئن ڇَنَ ڪا
ڇڻي ٿي مينهن جي پويان!
مڃي ويٺيون،اکيون منظر
وڇڙڻ ۽ ورهائجڻ جا
سمورين تشنگين جا رنگ!
اُماڻيان سين وفائن سان!
يقين دل کي اهو ناهي
مونکان تون دور ٿي وئين آن
نئين هن سال ۾ تون
اڪيلو ائين ڇڏي وئي آن
لڳي ٿو وقت جي اک ۾
سوئي ڪا ٽوپجي پئي آ
مَٽيون موسمون سموريون هن،
پوئيل ڳالهين ۾ جيڪي هيون
پر جانان!
اڃان سرخيون ڪلين تي هن،
۽ پوپٽ پيار پنهنجي جا
رنگن جي راهدارين تي
اُڏن ٿا پهر سارا ئي ،
اڃان آڪاش تي گهرن
پروڪن ڪارن ڪڪرن جا
وڌل ڀاڪر ۽ پهرا هن،
ڏسان ٿو درسني دل جي
اوتيل آلاڻ اکين ۾ آ،
اڃان ڪي پهر پئي ڳڙندي
اُها آلاڻ بي چئي آ
۽ مَنُ ڪوساڻ ۾ ڀٽڪيل
وٿيون ڪي سال سوريندو،
نئون هڪ سال جوڙيندو،
گهريو پئي لمس اکڙين جو
مون توکان سونهن جي راڻي!
ڇڏيو تو روح کي ٻوڙي
چئي هي نور تنهنجو آ
اڪيلي پور تنهنجو آ
سموري وارتا تنهن کي
اڪيلي ياد ۾ پالي
ڪري سرمون اکين ۾ هاڻ
گذاريان زندگي پيو ٿو
پرين تنهن زندگيءَ کي اڄ به
ضرورت ڪيڏي تنهنجي آ
سزا جيڪا به وڇڙڻ جي
ڪئي تو طئه مٺي مون لاءِ
رهيو قيدي به اُن جو هان
پر هڪ ڳالهه دل ۾ آ
چوڻ چاهيان ٿو توکي مان
پراڻيون ڪي وکون منهنجون
آڃان تون لاءِ آتيون هِن
۽ منهنجا نيڻ اويلا هي
اُڏايل ڪنهن پکيءَ وانگر
اڃان آڪاش ڀٽڪن ٿا
پرين وشواس ڀٽڪن ٿا
تون هڪ وار ئي ايندينءَ
پورو پيار کڻي ايندينءَ
منهنجو سنسار کڻي ايندينءَ

---
نثار ٻانڀڻ جو سال 2012 جي آمد تي لکيل نظم

صدين کان درد جي انتها کي ڀوڳيان ٿو

صدين کان درد جي انتها کي ڀوڳيان ٿو
سنڌ تنهنجي پراڻي گهاوَ کي ڀوڳيان ٿو
ڄمي برف ٿي ويل اوپري احساس جيان
هر لمحو لهندڙ چڙهندڙ ساه کي ڀوڳيان ٿو
سنڌ جي نيڻن کي پڙهيو آ مون عمر ساري
ٻاٽ اُوندهه جو سينو چيري ويساه ڀوڳيان ٿو
اُداسيءَ جو لڏو لٿل آهي منهنجي زمين تي
سنڌ سوڳواريءَ جي نذر ٿي اهو نياءُ ڀوڳيان ٿو

نثار ٻانڀڻ

ڊگھو آ درد جو رستو

ڊگھو آ درد جو رستو
اسان جي خواب نيڻن لاءِ
چمين ۾ چين ڪاٿي آ
چپن تي بين ڪاهيل آ
چڀن ٿيون چاه جون ڳالهيون
اڌوري پيار جون ڳالهيون
چپن کي آٿتون گهرجن
چمين جي راهدارين جون


نثار ٻانڀڻ

ڪجھ روئبو (هدايت بلوچ)

ڪجھ روئبو

اڄ نه تون پرچاءِ ، اڄ ڪجھ روئبو،

اڄ نه تون سرچاءِ، اڄ ڪجھ روئبو،

منهنجي منهن مان ڏکُ ڏسي سگھندين نه تون،

من ۾ جھاتي پاءِ، اڄ ڪجھ روئبو،

مونکي روئيندو ڏسي تون غم نه ڪر،

تون نه ير! گھٻراءِ، اڄ ڪجھ روئبو،

دل دلاسن سان نه ٿي ڌُتري صفا،

اڄ نه تون سمجھاءِ، اڄ ڪجھ روئبو،

دل ۾ دردن جا وري ديرا لڳا،

جنهن ۾ ناهي جاءِ، اڄ ڪجھ روئبو

مُرڪندڙ چهرن جي توکي آ تلاش،

وڃ ڪٿي واجھاءِ، اڄ ڪجھ روئبو،

تون کلائڻ جي نه ڪر ڪوشش پرين

ٻيو ڪوئي ڦاساءِ، اڄ ڪجھ روئبو،

سنڌ جا سودا ٿين ما چُپ رهان،

بس هدايت هاءِ! اڄ ڪجھ روئبو

چون ٿا حسن جي آ دلفريبي، دلڪشي، دوکو

چون ٿا حسن جي آ دلفريبي، دلڪشي، دوکو ــــ

مگر موڳي هي منهنجي دل، قبولي ئي نٿي دوکو.
خدا خود آدميءَ کي آ ڪشش جي رنگ سان ٺاهيو،
ٿيان ڪافر، اگر سمجهان وجود آدمي، دوکو.
وڃي ٿي زندگي بي دم. تڏهن رهجي اي انسانو!
جڏهن ڪائي ڏئي ٿي زندگيءَ کي زندگي دوکو.
اجايو عشق تي الزام آ، ورنه حقيقت ۾،
نه معشوقي قريب آهي، نه ڪائي عاشقي دوکو.
محبت پاڪ جذبو آ، انهيءَ جذبي کي ورجايو،
جو هن جذبي کان سگهيو آ، نه ڪنهن کي ڀي ملي دوکو.
اُنهيءَ جي فلسفي جي ڳالهه تي ايمان ڪيئن آڻيان؟
نظر جنهن کي اچي ٿي، دوست! دنيا ئي سڄي دوکو.
سمايل روح ناهي جيڪڏهن ’مدهوش‘ شعرن ۾،
ته اهڙي قسم واري آ سموري شاعري دوکو.

***

احمد خان ”مدهوش“

جي پنهنجو پنهنجو نور نچائي ويا، ۽ تنهنجي جوت جلائي ويا،

جي پنهنجو پنهنجو نور نچائي ويا، ۽ تنهنجي جوت جلائي ويا،
سي لُڙڪ مٽيءَ ۾ لـــــوئــــي ويا، پر ڇا ڇا موتي پائي ويا!

سي وڻ وڻ لوڏي واءُ ٿيا ، سي پَن پَن ۾ پرلاءُ ٿيا،
جي بَن بَن بِينَ وڄائي ويا ، جي تن من واري ڳائي ويا.

مون ڌرتي تُنهنجا ڌِڱ ڏٺا ، مون تن جا لويل لڱ ڏٺا،
جن وڙهندي وڙهندي جان ڏني ، سي وارا وير وڄائي ويا.

اڄ ڪو به ڳچيءَ ۾ ڳٽ نه آ ، ڪو مُڙس انهن جو مٽ نه آ،
جي سارا ڪوٽ اَڏائي ويا ، سي گھوٽ اسان کي گھائي ويا.

مون اڻ ٿيڻا انسان ڏٺا ، مون سوريءَ تي سو مان ڏٺا،
اي ڌرتي! ڇا ڇا ڪونڌر ها ، جي پنهنجا ڪنڌ ڪَپائي ويا!

مون ويندي تن جا پير ڏٺا ، مون ڇا ڇا مُڙس مٿير ڏٺا !
جي ڪيئي سِج اڀاري ويا ، جي ڪيئي سِج سمائي ويا.

مون ڪاتيءَ هيٺان ڪنڌ ڏِٺا ، مون ساڻا ساڻا سَنڌَ ڏٺا،
مون ڇا ڇا مائيءَ لال ڏٺا ، جي لوئيءَ لڄ بچائي ويا!

سي جيءَ جيارا ماڻهو ها ، سي سڀ کان پيارا ماڻهو ها،
جن ساهه ڏئي ، ويساهه ڏنو ، جي دل ۾ درد دُکائي ويا.

هو بادل بادل آيا ها ، جن جَل ٿَل ڀال ڀَلايا ها !
اي کيت کِڙو ، او شال ٽِڙو ! هُو پنهنجا مينهن وسائي ويا.

ويا پريت ڏئي هُو پاڻيارا ، اڄ ڪينجھر تن جا ڪاڻيارا،
ڇا راڱا تن سان رُڃ ڪيا ، جي تنهنجي اڃ اجھائي ويا!

هُو پيار پتنگا کامي ويا ، ۽ ڪيڏو دُور اڏامي ويا !
پر تنهنجي منهنجي ڏيئي ۾ ، هُو پنهنجي جوت سمائي ويا.

ڪلهه رات مسافر آيا ها ، جن پنهنجا جيءَ جلايا ها،
ٿي ڇا ڇا ڄرڪا ڄاڻَ ڪري ، هُو ڪيڏا مَچ مچائي ويا!

ڇا ڇا نه وسيِهَر ـــــــــــــــ وَنگَ هُيا ! پر نانگا يار نسنگ هُيا،
ڪي تُنهنجو رُوپ نِکاري ويا ، جي تنهنجي سينڌ سَجائي ويا.

ڇا نعرا ها ڇا نينهن هُيا ! هئه مڙس هُيا يا شينهن هُيا!
جي ڏونگر ــ ڏيل ڏڪائي ويا ، گجگوڙ ڪري گرمائي ويا.

آ ڪنهن ڪنهن ماڻهوءَ منجهه مڻيا ، پر مون کي اهڙا مڙس وڻيا،
جي سارو جڳُ جرڪائي ويا ، پر پنهنجو پاڻ ملهائي ويا .

جِن پاسو ورتو ڪُوڙ ڪنان ، هي مُڙس نه ويندا مُور مَنان،
جن واڪي واڪي وَس ڪيا ، جي سارو سچ ٻُڌائي ويا.

اڄ ڇوهَه انهن جا ڇوليءَ ۾ ، اڄ ٻولَ انهن جا ٻوليءَ ۾
اي ڌرتي! تُنهنجيءَ جھوليءَ ۾ ، جي سُورهيه سِيس ڇُپائي ويا.

هي چوٽيءَ چوٽيءَ تي مشعل ، هي جھوليءَ جھوليءَ ۾ گُل ڦُل،
ويا سانول ڇا ڇا سَڳ ڇڏي! ڇا جَندڙيءَ کي جَرڪائي ويا !

ڇا سمجهي تن کي جيءَ جَڏي ، آ تِن جي ڳاڙهي ڳالهه وڏي،
ها ڇا ڇا ارڏا ڪَنڌ اَڏي ! جي تو کي مَيندي لائي ويا.

هي بِرهه به ڪوئي بَڙُ آهي! ڇا جانٺي اُن جي جَڙَ آهي!
مون اُن ۾ ڪيڏا ڏار ڏٺا ، جي ڇانو ڪري ، مَن ڀائي ويا.

اي آري! تنهنجي آڍَ هُئي ، پر ڏونگر ڏاڍا ڏاڍ ڪيا!
هِي تُنهنجا پيارا پيرا ها ، جي پنهنجو پنڌ پُڄائي ويا.

ڪِئن تو کي ڪاري ٻاٽَ مڃان ، ٿي چڻنگ ڪري چمڪاٽ اڃا،
آ ٽِم ٽِم ٽِم ٽِم لاٽ اڃا ، جا جوڳي ڪالهه جلائي ويا .

هيءَ جان ته اچڻي وڃڻي آ ، پر مرندي مات نه مڃڻي آ،
مون اهڙا سو ساونت ڏٺا ، جي پنهنجو هَٺ هلائي ويا.

ڏسُ! باک ڀليري آئي آ ، ڏِسُ! سَنڌُ مٿان سَرهائي آ!
ڇو تن جي لاءِ ”اياز“ رُنين ، جي مارُو ماڳُ مَٽائي ويا!

هٿين سکڻو ساحل جيان توڙي رهان ٿو

هٿين سکڻو ساحل جيان توڙي رهان ٿو
محبت ۾ درياهه وانگي وهان ٿو
نه سمجهين ته ناچيز، سمجهين ته سڀڪجهه
لهان ٿو ته سهڻا، گهڻو ئي لهان ٿو
تون منهنجي ضرورت، مان تنهنجي ضرورت
تون مونسان ٺهين ٿو، مان توسان ٺهان ٿو
تون مهراڻ مستي، مان هالار هستي
پرين تنهنجي پاڙي ۾ ريڌو رهان ٿو
بنا قرب ”استاد“ ڪک آهي ڪاتي
پرين پيار آهي ته پاهڻ سهان ٿو

****
 استاد بخاري

دُک جو هيل نه ڪاٿو آ

دُک جو هيل نه ڪاٿو آ
ڪا رات وڃائي راهن ۾
ڪو ڏينهن کُٽائي رستن تي
بي فيض اُڃايل موٽياسين
سڀ خواب لُٽائي رستن تي
دورين جا جنازا هڪ پاسي
۽ ياد جا ڪاوا ٻي پاسي
احساس اندر ۾ اُجڙي ويا
خود دل نه رهي پنهنجي پاسي
هر آس ٽُٽي بي منزل ٿي
هوء من جي مِٽي ٿي نه سگهي
ويوپيار سمورو صحرا ٿي
هوء من جي گهِٽي ٿي نه سگهي
جيئن اُجرو چمڪو ڦُلڙي جو
تيئن ياد رهي آ دل ۾ ڪا
بس رات وسي ٿي نيڻن ۾
هر موسم پنهجي پن ڇڻ آ
بي واس اُجهاميل شامون هِن
هر سپنو سُڃ ۾ ڦاٿو آ
ڇا ڏسجي دل جي موسم ڪا
هن دُک جو هيل نه ڪاٿو آ

اسان جي وارثي ڪريو

 اسان جي وارثي ڪريو
موئن جي دڙي جيان وڃون ٿا لٽجندا پيا
اسان جي عاشقي پرين
اداس موسمن جيان لڳي ٿي بيحسي رڳو
نه مهڪ جو بدن نرم
نه سوجهرن جوئي سهن
نه شام ڪا ميرانجهڙي
نه ئي صبح جي بانسري
اسان جو ڪو حصو بڻيو
نه چنڊ ئي کلي ڏٺو
نه سج ئي مڙي ڏٺو
نه تارڙن جي قافلي
اسان جي آجيان ڪئي
نڪي گلاب راه ۾ اسان جا منتظر رهيا
نڪي ڪنواري ٻانهن ۾
اسان جي عشِق جا ڪنگڻ ٿا گيت ڳائي رڪس ڪن
اهوئي دردي شام بس
اسان جي دل جي ڪاٺ کي
سري جيان لڳي ويو

ڪونه آ ڪنهن جاءِ جهڙو، تنهنجي پاسي جو سڪون،

ڪونه آ ڪنهن جاءِ جهڙو، تنهنجي پاسي جو سڪون،
ڪيئن ڇڏيان پنهنجي هٿان زلفن جي پاڇي جو سڪون.

مان به چاهيان ٿو گهمڻ ۽ خرچ جي پڻ کوٽ ناهه،
پر ملي پرديس ۾ ڪيئن تنهنجي پاڙي جو سڪون.

هي به گهر آهي خدا جو ڪا گهڙي کن ترس يار!
دل اندر ملندئي مٺا محبوب ڪعبي جو سڪون.

سم ڪلر وارن گهرن کي ڀو ٿئي برسات مان به،
مينهن سان واڳيل مگر آ ٿر ۽ ڪاڇي جو سڪون.

دل کي ٽڪرا ڪرڻ ۾ شايد مزو ايندو هجيس،
ڪاٺ کي ڏارڻ ۾ جيئن هوندو آ واڍي جو سڪون.

اڄ وري بيچئن آ نازڪ بدن هو نازنين،
ياخدا، ڏئي ڇڏ پرينءَ کي منهنجي ڀاڱي جو سڪون.

’راشد‘ دل لائي رکبي هر طرح ڦهلاءَ ساڻ،
آ گل و گلزار بنجڻ ۾ ئي داڻي جو سڪون.

****

راشد مورائي

ڏَڏ ٿي جو ڏاڻ گهريم هن کان

ڏَڏ ٿي جو ڏاڻ گهريم هن کان
هو ڏيندو ڏيندو ڏيندو ويو.
جيڪي ڪجهه مون کي کپندو هو،
سو ايندو، ايندو، ايندو ويو.

ڄِڀ جيڏو منهنجو دامن هو
اُڀ جيڏي هن جي مهر ميا،
مان وٺندي وٺندي ٿڪجي پيس
هو ڏيندو، ڏيندو، ڏيندو ويو.

مون مور بڻي جو واجهايو
هو بادل بڻجي برسي پيو
ايئن نينهن سندا نياپا مون ڏي
هو نيندو، نيندو، نيندو ويو.

هئي پيار جي راهه اڻانگي پر
منزل تي پڄي ئي وياسين آخر
هو عشق جو مون ۾ ڏانءُ ڪٿي
پر ايندي، ايندي، ايندو ويو.

هڪڙو ئي قدم اڳتي جو کنيم
منزل کي ڏٺم پنهنجي سامهون
هٿ ڪم ۾ وجهڻ جي دير هئي
ڪم ٿيندو، ٿيندو، ٿيندو ويو.

****
هيرو ٺڪر

هُو

جو به چاهي اُهو اُڳاڙي ٿو
هر سُڪي سائي کي لتاڙي ٿو
ڄڻ ته ڪو فيل مست آهي هُو
نه وطن دوست ۽ نه قوم پرست
صرف مطلب پرست آهي هُو!

اهو صحيح ته هيءَ زندگي به پياري آ

اهو صحيح ته هيءَ زندگي به پياري آ
پکن جي پريت مگر ريت نيتِ نياري آ

حُسين ابنِ علي ڪونه آهِيان آئون
يزيد ساڻ مگر جنگ پوءِ به جاري آ

فرات نهر نه آهي اهو ته سِنڌُو آ
انهيءَ ۾ رَتُ نه پاڻي، انهيءَ ۾ واري آ

پڇيوءِ ڏينهن سندم ڪيئن گذرندو آهي؟
ڪڏهن اهو به ته پُڇ رات ڪنءَ گذاري آ!

اُماس رات هئي، پرهه کي پَسڻ جي لاءِ
ڏِيي جيان ئي جلي رات مون گذاري آ

اسان جو ڏينهن تتل سِڄُ آهه تارونءَ تي
۽ رات اکين ۾ ستارن جي اشڪباري آ

نه رنگهاريو ڪنهن ۽ نه ڪنهن ڏيو ٻاريو
اسان جي لئه نه ڪا هولي نه ڪا ڏياري آ

ملين ته من تان عذاب لاهيان (نظم)

نظم
---
ملين ته من تان عذاب لاهيان
ڪٺور شامن جا ڪلف ٽوڙيان
نپوڙي راتين جا غم هزارين
سڳنڌ انهي ۾ وجود ٻوڙيان
جا روشني جيئن حسين آهي
ڪنول به جنهن جي اڳيان نه ڪجهه آ
اجاڙ دل کي يقين آهي
غزل به جنهن جي اڳيان نه ڪجهه آ
کلي ته کل جا خمار ميڙيان
پکين کان اڳتي خيال اڏرن
ننڊن جون پوتيون سڙن هوا ۾
صدين کان اڳتي سوال گذرن
ڏسين ته ڏک جو سمنڊ وڃايان
گهڙين جا پوپٽ پڪار بڻجن
اکين ۾ تنهنجو جمال اوتيان
سڏن جا سانوڻ قرار بڻجن
ٻڌين ته توکي اهو ٻڌايان
اجاتي باهين جري ڇڏيو آ
ڦڏن ۾ آهي رڌل زمانو
سماج رڻ پٽ ڪري ڇڏيو آ
اچين ته تن تان عقاب لاهيان
ملين ته من تان عذاب لاهيان

***
ايوب کوسو

دل جي ڪاروبار جو هڪ قاعدو آهي..

دل جي ڪاروبار جو هڪ قاعدو آهي
ڪيترو نقصان ٿي ته به فائدو آهي

عشق گھاڻي ۾ يا ڦاسي گھاٽ تي گرجيو
موت جي منهن ۾ مگر مانائتو آهي

جي مران، جيئان، مران جيئان سوين ڀيرا
هر دفعي تو سان وفا هي واعدو آهي

رعب جي گھر ۾ گھڻو پر ڪهڙي ڪم جو آ
قرب سچي جو ڪڻو ڪارائتو آهي

سونهن تي سچ تي ۽ سنڌ تي او امر شاعر
شعر تو جيڪو لکيو شانائتو آهي

تجلو ٿيو تارو کڙيو، تارو ڪِريو بس
زندگي ۽ موت اهڙو حادثو آهي

سنڌ ڌرتيءَ سان ۽ سرتيءَ سان بخاريءَ جو
ڪجھ بلالي ڪجھ لطيفي رابطو آهي

****
استاد بخاري

وائي (اقبال رند)

وائي
-----
ڍنگـر   ٿـيا   ڍولا،
اولا اکڙين جا ڪري.

لڪون ساري لوڪ جون،
جهليائون جهـولا،
اولا اکڙين جا ڪري.

رُئن ڌوئن رات  جا،
رتولـيا    چولا،
اولا اکڙين جا ڪري.

متان  مون  تان لاهـيو،
اکين سندا  اولا،
اولا اکڙين جا ڪري


***
اقبال رند

ڪيئن هُٻڪار کان هٽي ماڻهو؟

ڪيئن هُٻڪار کان هٽي ماڻهو؟
ڪيترو روح کي ڦٽي ماڻهو؟

منهن مٽي جو وَيو زمانا ٿيا،
ڪاش! هن موڙ تان مٽي ماڻهو.

ڪيئن چئجي ته پيار هارائي،
پوءِ ڀي کوڙ ٿو کٽي ماڻهو!

ڪو ته آڪاش جئن به هوندو آ،
پر ته هرڪو نٿو پٽي ماڻهو.

روز ٿو انت پاڻ تي آڻي،
روز ٿو پاڻ کي لٽي ماڻهو.


****
اقبال رند

کيس چئجو هتان گذر نه ڪري

کيس چئجو هتان گذر نه ڪري
شهر جو شهر دربدر نه ڪري

کيس چئجو نئي جواني آ
شام جي پهر تي قهر نه ڪري

کيس چئجوته عارآ جوڀن جو
 تيستائين ڀلا ڪڪر نه ڪري

کيس چئجو ته ايترو نکري
 جو صنم نيڻ مختصر نه ڪري

کيس چئجو اکيون ٿڪي پونديون
منظرن جو ڊگهو سفر نه ڪري

***

اقبال رند

چوريءَ چوريءَ ڪنهن سان ڪوئي، نيڻ ملائي ويٺو آ

چوريءَ چوريءَ ڪنهن سان ڪوئي، نيڻ ملائي ويٺو آ
هيڏيءَ ساريءَ محفل ۾ ڪو پاڻ وڃائي ويٺو آ.

اڏري آئي ديوي دل تي، جنهن جو ڪوئي ديس نه ويس،
مورک ماڻهو ان سان پنهنجو انگ اڙائي ويٺو آ.

پوڻيءَ وانگر پرزا ٿي وئي، پٿر جهڙي کهري دل،
غم جو ماريل شاعر اهڙو نغمو ڳائي ويٺو آ.

ٽمڪي پئي لاٽ وفا جي، ڪاريءَ ڪاريءَ واٽ مٿي،
طوفانن ۾ اڄ ڀي ڪوئي، جوت جلائي ويٺو آ.

واهڻ جو هڪ سادو ماڻهو، جنهن جي دل ۾ مير نه هو،
شهر جي سياڻن واپارين کان، پاڻ ڦرائي ويٺو آ.

شوق مجهان جا مورت ٺاهيئين، ڪاريگر سان الجهي پيئي،
پنهنجي هٿ سان پنهنجي گهر کي، باهه لڳائي ويٺو آ.

واهڻ جي او چنچل، ڀوري، ڇوري ! پنهنجو پاڻ سنڀال،
هر ڪو ڇورو تنهنجي واٽ تي، ڄار وڇائي ويٺو آ.

بستيءَ بستيءَ توکي ڳوليم، جوڳين وانگر جوءِ ڇڏي،
ماڻـهن ليــکي ارشـد صــاحب، واٽ وڃــائي ويـٺو آ.

****
عبدالحڪيم ارشد

هوش نه ٿو هت ڪير سنڀالي -- ايوب کوسو

هوش نه ٿو هت ڪير سنڀالي
هُن کي چئجو ڇير سنڀالي

هُن کي چئجو پن ڇڻ آهي
خود کي هيل سوير سنڀالي

ڪنهن جي جرئت هُن جي سامهون
نين جھلي يا پير سنڀالي

هر ڪو ماڻهو زخمي آهي
ڪنهن کي ڪنهن کي ڪير سنڀالي

مورک ماڻهو وکري ويندين
دل ۾ ايڏا وير سنڀالي

پاڻ وياسين اجڙي آخر
دردن جا هي ڍير سنڀالي


****
ايوب کوسو

نه ڪم نبريو نه غم نبريو (استاد بخاري)

نه ڪم نبريو نه غم نبريو، جو نبري ويو سو دم هوندو.
جو نِکري پيو سو سچ سمجهو، جو وِکري ويو وهم هوندو

تکوگهوڙو ڊُڪي ڪيڏو، نظر هَسوار جي اڳتي،
زمانو تيز تنهن کان تيز تر، پنهنجو قدم هوندو.

اسان جي شاعري کي انقلابي دور ۾ کڻجو،
جڏهن هر لفظ پرچم، هر غزل اونچو عَلم هوندو.

”تَشا“ واري لِڪل تقدير، نه تو سمجهي نه مون سمجهي،
جي ڪجهه سمجهي ته هي سمجهي؛ عمل اَحسن اُتم هوندو.

ڪا ڪِٿ ليلا ڪو ڪِٿ مجنون، ڪو ڪِٿ گهرجي ڪو ڪِٿ گهربل
ڪا ڪنهن جي لئه اهم هوندي، ڪو ڪنهن جي لئه اهم هوندو.

بخاريءَ کي اوهان سڀني کان، يارو مان گهڻو ڄاڻان،
ڀلو جي ڀائرن سمجهو ته، رهجي ويو ڀرم هوندو.

(استاد بخاري)

جيءُ جنهن کي چيم، (استاد بخاري)

جيءُ جنهن کي چيم، جهڻڪ تنهن کان مليم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر
جان جن تي ڏنيم سي نه ڪانڌي ٿيم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

ڪيس ڪيڏا ڪيئي حُسن جي انڌ تي
باهه ٻاري وڌءِ هانءَ جي هنڌ تي
غير جي پنڌ تي پير تنهنجا ڏٺم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

پيار جي ڇانو ۾ ڪي ٻه ساٿي مليا
جون جي سج جيان ڳوٺ وارا جليا
خار کائي کِليا هي خبر جا ٻُڌم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

ڪا به نازڪ بدن نوجوان نازنين
کنڊ جهڙي مِٺي، چنڊ جهڙي حسين
دلربا دلنشين جي ڏکاري ڏٺم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

گيت جن لئه "بخاري" پڪاري لکيم
سي ڌتاري ڌتاري ڌڪاري ويم
نيڻ جن لئه ڀنم سي مٿان پئي کليم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

(استاد بخاري)

مٺيءَ جي نانءِ

ميرڙي ويس ۾ آهيون
اوهان جي ديس ۾ آهيون
گهٽيون ۽ دڳ ٿا ماپيون
گڊيءَ تي روز ڳولهيان ٿو
گهميو سونارڪو پاڙو
ٿيو پر ڪونه ڪو چاڙهو
ٽرمينل به جهاڳيو سي
سلامي روز مٺيءَ کي
مگر مٺڙي الائي ڇو
مٽائي منهن وئي آهي
لڪائي پاڻ وئي آهي
گجندڙ بادلن کان پڇ
ڀلي وسڪارکان تون پڇ
ڀلي سورج به شاهد ٿئي
ڀلي رستن کا تون پڇ ڙي!
اسان جي جان کان مٺڙي!
ڀٽن کان پڇ،
گھٽين کان پڇ،
ڀلي جنهن کان وڻئي تون پڇ!
رڳو توکي ئي ڳولهيان ٿو،
پر ڪو گس ئي ناهي،
منهنجي وس ئي ناهي،
الائي ڪٿ رَسين ٿي تون
الائي ڪٿ وسين ٿي تون
اسان جي جان کان مٺڙي!
اسان جي جان ۽ جندڙي!

***

حسام ميمڻ

ﺳﭙﻨﻲ ۾ ﻣﻮﻥ ﭤﻲ، ﮔﻬُﻤﻲ ڪﻬڪﺸﺎﻥ

ﺳﭙﻨﻲ ۾ ﻣﻮﻥ ﭤﻲ، ﮔﻬُﻤﻲ ڪﻬڪﺸﺎﻥ
ﭼﻨڊ ﻣﺎﺗﻢ ڪﻴﻮ ﭤﻲ ﻣڪﻠﻲﺀَ ﻣﭥﺎﻥ !
ﺗﻮﻥ ﺍﭜﻴﭽﻨﺪ ﺳﻨﺪﺍ ﺳﻴﭟ ﻧﺎﻫﻦ ڏﭠﺎ،
ﺗﻮﮐﻲ ﻧﺎﻫﻲ ﺧﺒﺮ ﺳُﻮﻧﻬﻦ ﮀﺎ ﻫﻲ ﻣُﻼﻥ !
ﻋﺸﻖ ﺳﺮﻣﺪ ﺟﻲ ﭘﻴﺮﻥ ﺟﻲ ﺧﺎڪ ﺁ
ﺗﻮﻥ ﭠٽﻲ ﺟﻲ ﮔﻬٽﻴﻦ ۾ ﮔﻬُﻤﻲ ﺳﻮﭼﺠﺎﻥ!

مون ڏاڍ جا ڏونگر ڪٽي جا واٽ آ ٺاهي

مون ڏاڍ جا ڏونگر ڪٽي جا واٽ آ ٺاهي
ان واٽ تا گذرين ته مون کي ياد ڪندو ڪر

جوکي ۾ وڌم جيءَ، ڪيم جنگ امن لاءِ
انياءَ سان اٽڪين ته مون کي ياد ڪندو ڪر

هر گھاءُ مٿان گھاءُ سهي اُف نه ڪئي مون
جي ويڙهه ۾ ڦٽجين ته مون کي ياد ڪندو ڪر

هر جاءِ جدوجهد هر جاکوڙ ۾ شامل
ڪم ڪار کان ورچين ته مون کي ياد ڪندو ڪر

راهي ! تو ڏٺو آهه مون ساهي نه کنئي آ
جي راهه ۾ ٿڪجين ته مون کي ياد ڪندو ڪر

اي واٽ مسافر! تون ڪڏهن منهنجي قبر کان
ڀلجي به جي گذرين ته مون کي ياد ڪندو ڪر

جو سبق سچائيءَ جو ڏنو آهه مون راشــــــــد
سو سبق جي سمجهين ته مون کي ياد ڪندو ڪر


***
راشد مورائي

ڪا آس نه رک هن دنيا ۾، روئندن کي روئاريو ويندو آ

ڪا آس نه رک هن دنيا ۾، روئندن کي روئاريو ويندو آ،
دنيا جي ستايل ماڻهوءَ ڏي، نفرت سان نهاريو ويندو آ.
بيداد ڪندڙ کان داد گُهرين، ڄڻ ٻٻرن کان ٿو ٻير گُهرين،
انصاف هتان جو اهڙو آ، مظلوم کي ماريو ويندو آ.
هِت جو به جلي سو ڪو نه ٺري، هڪ باهه ٺري ٻي باهه ٻري،
هڪ درد دفع جي ٿيندو آ، ٻيو درد اُڀاريو ويندو آ.
دل ڪانه هلي، چپ ڪو نه چُرن، سڪرات هجي ته به عاشق وٽ،
محبوب جو مٺڙو نالو ئي رُئندي به اچاريو ويندو آ.
دشمن جي کڻي پٿر به هڻي، جو زخم ٿئي دل تي نه ٿئي،
پر پنهنجن جو ٿو گهاءُ ٿئي، جي ‘گل’ به اُلاريو ويندو آ.

****
گل حسن گل ٻرڙو

عجب آهي زماني جا اهي اطوار مٽجي ويا؛

عجب آهي زماني جا اهي اطوار مٽجي ويا؛
وڏا سردار مٽجي ويا ، وڏا ڀوتار مٽجي ويا.
اهواخلاق ، اها الفت ، اها تهذيب ڪانهي ڪا؛
غريبن ۾ اڃان ڪجهه آهي پر زردار مٽجي ويا.
ويو ويچارو سچ گم ٿي رڳو ئي ڪچ وڪامي ٿو؛
لڏي ويا وِير واپاري خود واپار مٽجي ويا.
پِتل کي سون سمجهن ٿا ، چون ٿا هيرو شيشي کي؛
ڏسو ڇا ٿي ويو هڪدم جو سڀ وينجهار مٽجي ويا.

نه عزت هاڻ اشرافت جي محفوظ آهي اي يارو؛
وڏن تي ڇا ميار آهي جو ننڍڙا ٻار مٽجي ويا.

جي ليلا اڄ هجي ها ، ور مٽي ها ڪين مڻين تي؛
قسم رب جو ته هيرن جا اڄوڪا هار مٽجي ويا.

پراون تي ڀلا ڪهڙيون ميارون ”طالب المولى“؛
هو ننڍپڻ جا ئي ساٿي نيٺ ڪارا وار مٽجي ويا.

***
مخدوم طالب المولى

آءُ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن!

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
مون سچيءَ دل سان نه تنهنجي واسطي سوچيو ڪڏهن،
جيڪڏهن سوچيو ته پنهنجي لاءِ ئي سوچيو سدا،
۽ ائين ئي پنهنجي ڪارڻ آھ مون لوچيو سدا،
پر نه ڀُلجي ڀي ڪٿي تو لاءِٰ مون لوچيو ڪڏهن.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
مون ڪئي دعوا ته تو تي، جان ڀي قربان آھ،
جانِ ڇا هي، مال ڀي اَملاڪ ڀي صدقي ڪندس،
حُب تنهنجي لئي چيم : هيءَ دين ۽ ايمان آھ،
تو مٿان ڌرتي ته ڇا، اَفلاڪ ڀي صدقي ڪندس.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
مون چيو عشق آھ مون کي تنهنجي آزاديءَ سان،
تنهنجي خوشحاليءَ جا مان خواب لهندو ٿي رهيس،
جنهن به ظالم ويرُ پاتو ، تنهنجي آباديءَ سان،
تنهن جو سِر کڻندس، قسم اُن لاءِ کڻندو ٿي رهيس.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
مون چيو هي ڪنڌ جھُڪڻو ناھ ڪنهن جابر اڳيان،
۽ نڪي سودو ڪندس پنهنجي اُصولن جو ڪڏهن،
سر تي آئي ته به نه ٿيندس سانت ڪنهن آمِر اڳيان،
ڇا به ٿي ، اِنسان ڪوڙو ٿي نه قولن جو ڪڏهن.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
اڄ ٿو دل کولي ڪريان اظهار تو سان اي وطن،
منهنجي تو سان ڪا مُحبت، ڪا سچائي ڪانه هئي،
مون ڪيا جي قول ۽ اقرار تو سان اي وطن،
تن جي اصليت ۾ ڪا ، لائي سجائي ڪانه هئي.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
وقت جئن بدليو، هوائن جا به رُخ بدليا تيئن،
مان به سانڊي وانگ ڪيئي رنگ بدلائڻ لڳس،
ڪوڙ تي ڀاڙي ڇڏيم، ڪَو سچ کان کائڻ لڳس،
وقت جي جئن وَهڪ هئي، ويچار ٿي اُٿليا تيئن.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
منهنجي خود غرضي مون کي گھِلي وڌو اوڙاھ ۾،
خواهشن کي بُت بڻائي آءُ پوڄيندو رهيس،
مُشڪلون آسان اِتان ٿينديون، هي سوچيندو رهيس،
پنهنجو ٻوٽو ٻارجي ، ڀل ٻيا پون آڙآھ ۾.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
مون ڪيو قربان پنهنجو پاڻ، ڪوڙي شان تان،
آئڙي دل سان نه آزادي اُها ڇڏڻي پيم،
پر غلامي راس آئي، جنهن سان لِڇ ڳنڍڻي پيم،
ريس پنهنجو پاڻ تي آئي ٿي اِهڙي مانَ تان.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
مون جھُڪايو ڪنڌ پنهنجو هير جي جابر اڳيان،
۽ اصولن تي وڃي سودو ڪري سرهو ٿيس،
هي ڪڌو ڪم هو تڏهن ڀي ڪين مان ارهو ٿيس،
سانٿ ٿي وئي منهنجي عزت وقت جي آمر اڳيان.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
اڄ به ناهيان ماٺ ساڳي هام هڻندو ٿو رهان،
هي رُٺل ماحول دُلبي ساڻ سرچائڻ جي لاءِ،
اي وطن مان تنهنجو آهيان، تو تي مرندو ٿو رهان،
هيءَ به هڪڙي کيڏ آهي شرم پرچائڻ جي لاءِ.

آءٌ تنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !
آءٌ پنهنجو ڏوهي آهيان اي وطن !

***

نياز همايوني

سرخ پنن تي سنڌ لکان ٿو۔ (ايوب کوسو)

سرخ پنن تي سنڌ لکان ٿو۔
ڄڻ ته ڦٽن تي سنڌ لکان ٿو۔

روز اکين جي ننڊ مري ٿي،
روز سڏن تي سنڌ لکان ٿو۔

آڻين ٿو تون جام چپن تي،
آءٌ چپن تي سنڌ لکان ٿو۔

انگ انگ آهي ساڻو ساڻو،
پوء به بدن تي سنڌ لکان ٿو۔

ڇلڪي هن جا نيڻ پون ٿا،
نانء هٿن تي سنڌ لکان ٿو۔

من جو ديبل دانهن ڪري ٿو،
سرد وچن تي سنڌ لکان ٿو۔

هوء سرتين ۾ ٽهڪ ڇڏي ٿي،
آءٌ وڻن تي سنڌ لکان ٿو

***
ايوب کوسو

ڪو چينُ سزا وانگر...

ڪو چينُ سزا وانگر،
ڪو دردُ دوا وانگر.

مان تنهنجي بقا وانگر،
تون منهنجي فنا وانگر.

ميلاپ کان اڳ وڇڙڻ،
بي جرم سزا وانگر.

مطلب جي محبت آ،
بي فيض دعا وانگر.

چاهت کان سوا رشتو،
بي رنگ حنا وانگر.

تنهائيءَ ۾ سارُوڻي،
ڪاڙهي ۾ هوا وانگر.

هر سوچ منافق جي،
جُوتي ۾ بلا وانگر.

ڪافر ٿو ٿيان شايد،
ڪو شخص خدا وانگر.

برسيو هان سرابن تي،
سانوڻ جي گهٽا وانگر.

گلشن ۾ ’وفا‘ آهي،
صحرا ۾ صدا وانگر.

-----------

آٿم ناٿن شاهي

ڇـَـلڪيا نيڻ- ڪٽورا تـُـنهنجا...

ڇـَـلڪيا نيڻ- ڪٽورا تـُـنهنجا،
ڀرمَ ٿيا اڄ ڀورا تـُـنهنجا!

تـُـنهنجي پيار ڪرڻ جا ساکي:
هي سڀ هورا- کورا تـُـنهنجا.

اکين مان ٿا چغلي کائن،
لالُ - گلابي ڏورا تـُـنهنجا.

اکِ اَٽڪائي: ويندي- ويلي،
پيرَ لڳن ٿا ڳورا تـُـنهنجا!

رِيتـِـن منجهه رَڙيون ٿيون ٻڌجن،
”وا! زوراوَر زورا تـُـنهنجا!!

”اوءِ!“ اکـَـر سان سـَـڏُ ڪيو تو،
ٿي ويا ڏاڍا ٿورا تنهنجا.

اڄ کان آثم لکندو رهندو،
گيتَ، غزل ۽ مورا تـُـنهنجا!

-------------

آٿم ناٿن شاهي

ڪڏهن تـُـنهنجي واتان جي ’ها‘ ٿي پوي...

ڪڏهن تـُـنهنجي واتان جي ’ها‘ ٿي پوي،
ته مون لئه الائي ته ڇا ٿي پوي؟

غزل مان لکان: تون ڪڍين پيو چـُـڪون،
اِئين هڪ دفعو شل اَلا! ٿي پوي.

تون مـُـرڪي، پو پنهنجو ارادو ڏَسين،
ته منهنجي به مرضي اُها ٿي پوي.

مـِـلي پاڻَ: پنهنجي شـَـڪن تي ٽـَـليون،
ته، هر ڳالهه جيڪر صفا ٿي پوي.

ٿـَـڌا ساهـَـه ئي، پـَـر، جي گڏجي کڻون،
ته ڌرتي تتل هيءَ ڳڙا ٿي پوي.

جي ماڻهو سڀئي هڪ- ڪرا ٿي پون،
ته، دنيا سڄي ’واهه- وا‘ ٿي پوي.

ٽـِـجوڙين ڀرڻ جي نه مـِـرگهي هجي،
ته مرضن گهڻن جي دوا ٿي پوي.

ڏُکي ناهـِـه تقدير بدلي سگهڻ،
مگر، شرط آ، ’ٺا ۾ ٺا‘ ٿي پوي.

وڃي ڪنڌُ ڪـَـپجي وطن جي مٿان -
ته، هڪ قرض آثم! اَدا ٿي پوي!

------------

آٿم ناٿن شاهي

روح راضي ڪجي،

روح راضي ڪجي،
ياد تازي ڪجــــي،

دل ٿي چاهي وري،
يـــاد تازي ڪجـي،

من هو پرچي پوي،
آزي نيازي ڪجي،

ڇـــو ڀـــلا پيـــار ۾،
جلد بازي ڪجي،

نيت سجدا هجن،
دل نمازي ڪـجي،

شهر مجرم سڄــو” اياز“،
ڪنهن کي قاضي ڪجي.


--------
شيخ اياز

سـَـچُ نه ماريو زهرَ- وَٽي...

سـَـچُ نه ماريو زهرَ- وَٽي،
بازي ويو سقراط کٽي.

گهورِي جانِ، وڃي ته وڃي،
ماڻهو مقصد کان نه هـَـٽي.

اڄ، ڪنهن جي دَرشن جي بک،
سـِـڪَ جو پـَـئي ٿي هانءُ چـَـٽي.

سامـُـنهن: نيڻ- نهارَ نه ڪا،
ڪيئن اڄوڪي سانـَـجهـَـه ڪـَـٽي؟

داڻو- داڻو ڌار نه ڪر،
ساٽي! دل جو سـَـنگُ سـَـٽي!

ڏاهپَ ڏاڍا ڏَنڀَ ڏنا،
ڏاتِ ڀريا ٿم ڏُک ڏَٽي(1) .

اهڙو ڪو چـَـنجورُ هجي،
پـِـيڙائن جي پاڙَ پـَـٽي.

آثم! سچ جو ساٿ ڏِجانءِ،
جيونُ جيڪي ڏِينهـَـن ٻه- ٽي!!

-----------------

(1) ڏٽي ڀرڻ  = لتاڙي ڀرڻ (گهڻو ڀرڻ).

-----------------

(آٿم ناٿن شاهي)

ڪي ڪي يادون ڪـِـرڻا ڪـِـرڻا

ڪي ڪي يادون ڪـِـرڻا ڪـِـرڻا،
ڪي ڪي اَکيون جـَـهرڻا جـَـهرڻا.

ڪي ڪي آسون اَڻ جـَـهل، اَڻ- ٽر،
ڪي ڪي وعدا ڦـِـرڻا- گـِـرڻا.

هانوَ ٻـُـڏل ۽ ٽـِـڙڪيل شيشا،
ٻيهر مشڪل تـَـرڻا، ڀـَـرڻا.

هـُـن بن ڪهڙي هيءَ حياتي،
ٻاڙا/ ٻوڙا پـَـرڻا- اَرڻا.

جيڪي عشق اُجاريا آثم،
سي انسانَ نه کـَـرڻا، مـَـرڻا!!


-----------
آٿم ناٿن شاهي

لکندي مر-- گيت امر (آثم ناٿن شاهي)

لـِـکندي مـَـرُ،
گيت- اَمرُ.

سـَـهـُـه نه پيو،
ڏاڍُ- ڏمر.

منزل ڏور،
سخت سـَـفرُ.

اُڃَ وَٺئي،
پيءُ پگهـُـر.

رات کـُـٽاءِ،
ڳولِ سـَـحرُ(1).

گـَـهـُـر نه ڊَهي،
ڏينـِـسِ پـَـڃرُ.

زلفَ نه ڀانءِ،
ڇانوَ- ڇپرُ(2).

پيارُ اَٿئي،
ٻارُ نـِـٺرُ(3) .

آثم، تون،
يارَ! نه کـَـرُ(4) !!

----------------

(1) سحر = صبح.

(2) ڇانوَ- ڇپرُ =  سينگارِ بڻاءِ“

(3) ٻارُ نـِــٺرُ = ڏِنگو- ضدي.

(4) کـَـرُ = کري پوڻ مان (کـَـرُ).

-----------------

(آثم ناٿن شاهي)

پيار، درياهه آ...

پيار، درياهه آ، درياهه به لَٽجي ٿو وڃي،
نيٺ انسان آ، انسان به مَٽجي ٿو وڃي.

مان مڃان ٿو ته سڀين پارين سڄڻ سون آهي،
هي غضب ٿيو جو سچو سون به ڪَٽجي ٿو وڃي.

بعضي بندوق شڪاريءَ جي ڇُٽي ٿي پٺتي،
جو ڦَٽي ٿو ڪڏهن پاڻ به ڦَٽجي ٿو وڃي.

حُسن آ باز، مگر عشق وڏي آفت آ،
مون ڏٺو آ ته ڪڏهن باز به جهَٽجي ٿو وڃي.

چند هَٽندي ئي وڏي ويرَ هٽي ويندي آ،
گهُورَ گهٽجي ٿي ته ”استاد“ به گهٽجي ٿو وڃي.


***
استاد بخاري

هڪ موت مئي جو ڀئو سهڻا...

هڪ موت مئي جو ڀئو سهڻا ، ٻيو تو مان نٿو ٿئي ڍئو سهڻا
اهي ڀهڪيون ڳالهيون بخش ڪجاء مونکي محبت جو ٿئي مئو سهڻا

هڪ عمر ۾ توکي ڇا ڏسندس هڪ عمر ۾ توسان ڇا کلندس
مونکي عمريون هجن ها سئو سهڻا،

هڪ موت مئي جو ڀئو سهڻا، ٻيو تو مان نٿو ٿئي ڍئو سهڻا
اهي ڀهڪيون ڳالهيون بخش ڪجاء مونکي محبت جو ٿئي مئو سهڻا


تولاء روئان چئين ٿو روئڻو، تولاء سڪان چئين ٿو سڪڻو
جيڪي چوڻو اٿئي پيو چئو سهڻا،

هڪ موت مئي جو ڀئو سهڻا، ٻيو تو مان نٿو ٿئي ڍئو سهڻا
اهي ڀهڪيون ڳالهيون بخش ڪجاء مونکي محبت جو ٿئي مئو سهڻا
*******
استاد بخاري جي شاعري

مان جو درياء هوندي به،،

مان جو
درياءُ هوندي به
تتيءَ ٿڌيءَ ڌوڪيندو
واريءَ ۾ لٽجندو
هيٺاهين ۾ رڙهندو
مٿاهين تان ڪرندو
پٿرن سان مٿو ٽڪرائيندو
ڪنڊن ڪانيرن سان وڙهندو
پر پوءِ به
رات جي نرم نرم خاموشين کي
مڌم سُرن جا گيت ٻڌائيندو
اڳتي ئي اڳتي وڌندو رهان ٿو
سو رڳو ان لاءِ
ته جيئن
تو ۾ سمائجي سگهان
تون جو
سمنڊ آن


*****
نامعلوم

جي جيون تو ۾ سنڌ نه آ ــ پوءِ منهنجي تو کان دوري آ

جي جيون تو ۾ سنڌ نه آ ــ پوءِ منهنجي تو کان دوري آ
هي جيون جيون آهي ڇا ــ ڪٿ جيل زهر ڪٿ سوري آ

هن ڪاڪ منڊل کي ڊاهيندي ڪنهن آس نگر جا ساٽ سٽيون
اُس کان ته اجھو ٿو گھرجي، هي سنسار ته تپندڙ کوري آ

هن ڪوڙ قلعي جو ڀرم ٽٽو سڀ سانگ رچاءِ به سمجھون ٿا
تو ٺوري ٺاهي آڏ رکي مون ڪالهه جا ڍونڍي ٻوري آ.

ڏاڍو ڏاڍو ڪريو ڇو؟ ڇا لاءِ ڊڄان مان سمجھان پيو
جي ڏاڍو اڪ جي ماکي آ پوءِ ڪهڙي باغ جي موري آ.

قاتل جي هٿ ۾ لرزش آ، خنجر به سنڀالي ڪير ڀلا
هي منهنجي خون جو تقدس ٿيو جلاد جي لئه مجبوري آ

اڄ ڌرتيءَ ماءُ جي ڳل لڳي هر باغيءَ پئي ٿي هيئن چيو
مان ڪسجان تنهنجي راهن ۾، منظوري آ منظوري آ۔۔۔

-------
حليم باغي

هوءَ اچي ٿي، ٺري پوان ٿو

هوءَ اچي ٿي، ٺري پوان ٿو،
هوءَ وڃي ٿي، مري پوان ٿو.

هوءَ اچي ٿي، ميلو مچي ٿو،
تن من منهنجو، روح رچي ٿو.

هوءَ اچي ٿي، وسرن ٿا سور،
هوءَ وڃي ٿي، پون ٿا پور.

هوءَ اچي ٿي، سک ملي ٿو،
هوءَ وڃي ٿي، ڏک ملي ٿو.

هوءَ اچي ٿي، سور سليان ٿو،
هوءَ وڃي ٿي، هٿ مليان ٿو.


.............. مٺل جسڪاڻي

نَئين آهي نِت ناز وارن جي ٻولي

نَئين آهي نِت ناز وارن جي ٻولي
نِگاهُن اَدائُن اِشارن جي ٻولي

مِٺي آهي ڪوئل جي ڪوُ ڪوُ مِٺي آ
مِٺي آهي سچُ بيقرارن جي ٻولي

خِزان حالُ اوري ته ڪنهن ساڻُ اوري
سَڀيئي سِکيا جي بَهارُن جي ٻولي

مِٽيءَ جي ذرن جو ته ڪُجھ حالُ سَل توُن
ڏُکي ناهي سمجھڻ سِتارَن جي ٻولي

اَلا ! اِئين نه ٿِئي جو ڪِتابن ۾ پڙهجي
ته هُئي سِنڌُ ۽ سِنڌُ وارن جي ٻول


**
نارائڻ شيام

آويءَ آويءَ ٻرندو آهيان.

آويءَ آويءَ ٻرندو آهيان.
پـَـل پـَـل منجهه پـَـڄرندو آهيان.

ڏهه َڏهه ڀيرا ڏينهن سـَـڄي ۾،
جيئندو آهيان مـَـرندو آهيان.

سوچـُـن جي ساگر ۾ اڪثر،
ٽـُـٻندو، ٻـُـڏندو، تـَـرندو آهيان.

ڪيڏيءَ مهل، الائي ڪاٿان،
ڪنهن لئه واپس وَرندو آهيان؟

هرهڪ ڪاريءَ راتِ جي ڪـُـکِ مان،
بڻجي باکَ اُڀرندو آهيان.

ويڻ ٻـُـڌي وِهـُـه جهڙا ڪنهن جا،
سرنديءَ آ هر ٽرندو آهيان.

ڪڏهين پربت وانگر اَڻ- ٽـَـرُ،
ڪڏهين ڳـُـڙَ جيان ڳـَـرندو آهيان.

ڏاڍن کان ڏَرُ ناهي ٿيندو،
ڏٻرن کان مان َڏرندو آهيان!

(جنوري 1975ع)

**********
آٿم ناٿن شاهي

سانجهه ٿي آ ديپ ٻاري پوءِ هلون

 سانجهه ٿي آ ديپ ٻاري پوءِ هلون
ترس ٿورو هوءَ نهاري پوءِ هلون

ترس ٿورو چنڊپيو اڀري اڃا
ياد هڪڙي کي سمهاري پوءِ هلون

ترس ٿورو هوءَ ڀلي آرس ڀڃي
واءُ خوشبوءَ کي اڏاري پوءِ هلون

ترس ٿورو هر گهٽي آهي اداس
دل وٺي ڪي لڙڪ هاري پوءِ هلون

ترس ٿورو هوءَ ڀلي مرڪي وٺي
نيڻ نيڻن ۾ اتاري پوءِ هلون

ترس ٿورو گل اڃا نهن ٽڙيا
ترس ٿورو غم وساري پوءِ هلون



**
ايوب کوسو
گلابن جو ڪفن

ڪو ته چوي

چُپ چاپ مِٽيءَ کي ڪو ته چوي
ها ڪو ته چوي ها ڪو ته چوي
ڪو ڳائي اهڙو گيت نئون
جو ٽوڙي سڀ زنجير ڇڏي،!
ڪو جوڙي اهڙو عشق نئون،
جو بدلائي تقدير ڇڏي!
چُپ چاپ پکين کي ڪو ته چوي،
نئين صُبحن ۾ مخمورٿين،
ڪي اهڙيون ٻولن ٻولڙيون،
جو ٿڪ دلين جا دُور ٿين!
چُپ چاپ اکين کي ڪو ته چوي،
بي رنگ رُتن جِي ويلا ۾،
ڪا چانڊوڪيءَ جي ريت ٿين،
نئين خوابن جي مهڪار کڻي،
من اُجڙيل هر جو ميت ٿين!
چُپ چاپ سکين کي ڪو ته چوي،
هي ٽاڻو آهي دردن جو،
ڪي ٽهڪن کي انداز ڏين،
ڪي سرگوشين جا شعر لکن،
ڪي ڇيرن کي آواز ڏين!
چُپ چاپ پرينءَ کي ڪو ته چوي،
هِي بارش ناهي وڇڙڻ جِي ،
ڪا معنى ارپي خوابن کي،
ڪا خواهش ناهي وکرڻ جِي،
ڪُجهه روڪي هاڻ حجابن کي!
چُپ چاپ هوا کي ڪو ته چوي،
خاموش سُتل هِن پن ڇڻ ۾،
ڀل کولي هُن جا وارَ ڇڏي،
هن شامن جو ڪجهه زنگ لهي،
ڀل مهڪائي سنسار ڇڏي!
چُپ چاپ نگر کي ڪو ته چوي،
ها! ڪوته چوي، ها ڪو ته چوي،
هر اُلڪي جو احساس ڪري،
هر جذبي کي ڪا خوشبو ڏي،
هر رستي تي ڪو واس ڪري!
ها ڪوته چوي ها ڪو ته چوي!



نوٽ : هي خوبصورت نظم ايوب کوسي جي شاعري جي ڪتاب” ڪنارن جا سڏ“ جي صُفحي نمبر 118 تان ورتو ويو آهي

ڪکن تي ڪنوارا رکي پير آئي _ ايوب کوسو

ڪکن تي ڪنوارا رکي پير آئي
اها ڪير آئي اها ڪير آئي
ڪنڊن جي ڌڻن جي پڇا سوچ ۾ آ
وساريل گسن جي سدا سوچ ۾ آ
هوا ساهه روڪي پڇي ٿي نمن کان
اها ڪير آئي گلابي چپن سان
ڏسي شام سڀڪي وساري ڇڏيو آ
ڏسا، پاند پنهنجو اڏاري ڇڏيو آ
مٽيءَ جي ڳهر جو ڇڻيو خواب آهي
گهٽا بارشن کي بهاري ڇڏيو آ
اها ڪير آئي عقابي اکين سان
گهڙين جي گذر جي ادا سوچ ۾ آ
ڀنڀورين جي ڀڻ ڀڻ اهو ٿي ٻڌائي
نهارڻ سان موسم مٽائي ڇڏي ٿي
کلي ٿي ته اونداهه هٽائي ڇڏي ٿي
ڊگها زلف پنڇين کي لاهي اچن ٿا
هلي ٿي ته ڌڙڪڻ وڌائي ڇڏي ٿي
اها ڪير آئي جفا بي خبر آ
وڻن جي پنن جي ڪٿا بي خبر آ
سنڌوءِ جي ڪپن کان ستارا پڇن ٿا
جڳن جي درن جي ڪهاڻي ته ناهي
سڳند کي سڳند جي وراڻي ته ناهي
نرڙ تي نياپن جي بارش لٿل آ
گلابن جي چنچل جواڻي ته ناهي
وفا سوچ ۾ آ، حنا سوچ ۾ آ
بندوقون لتاڙي خماريل وچن سان
اها ڪير آئي اها ڪير آئي
شبابي گسن تان اها ڪير آئي

-

ايوب کوسو 

نانو منهنجو لکي سيني لاتئي سکي

نانو منهنجو لکي سيني لاتئي سکي
تنهنجي ڌڙڪن ۾ هان دل تي ڏس هٿ رکي

پن پن ٿي امر ويو سڄي کيت جو
تو ڇهيو جنهن منجهان هڪڙو سورج مکي

نينهن تو سان لڳائي سجائي ڪئي
ٻيو نه پڇ زندگي هئي ڪيتري ڏکي

تنهنجي جوڀن جون نديون تلاشي پيو
ريت جي رڃ ۾ عشق جو ڪو پکي

تو کي ساهن ۾ محسوس ٿيندس سميع
نانو منهنجي مٿان چپ ڏسجان رکي

-
سميع بلوچ

مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان - راشد مورائي

مون ٻار پڙهايا پورهيت ٿي، دل رنجورن جا
پر هارين جا پٽ هاري ٿيا، مزدور ٿيا مزدورن جا
۽ بک برابر بڇڙي آ، سڀ گهاڻل بک جي کورن جا
مون ڪالهه ڏٺا ير ڪايل هئا سڀ ڌوڪي جي دستورن جا
مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان

مون ڇانه سجاڳيءَ سڏ ڪيا، نئين رت کي ننڊن روڙيو آ
سي جوان رهن ٿا جهوٽن ۾، مون جن سان ناتو جوڙيو آ
جي مالي هئا رکوالا هئا، تن ڀاڳ جو ٻيڙو ٻوڙيو آ
هن نينهن جواني راس ڪئي، مون لوڙيو رت ولوڙيو آ
مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان

مون وار سٺا، هر وار نوان، مون ويرين سان ويڙهاند ڪئي
۽ ويرين واري واري سان ٿي ويڙهه وڏي ويڙهاند ڪئي
ڪي سورهيه ساٿي ڪالهه ڪٺا، جن ريٽي رت سان راند ڪئي
ٿي پاڻ ڀٽائي جو ٻيلي مون سسي نيزي پاند ڪئي
مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان

هي قوم تي قابل رحم جي آ پر رحم به ڪنهن کي ڪون اچي
ڪي ٿورا داڻا خوش آهن، نه ته ٻيو آ سارو ڏيهه ڏچي
ڪو اهڙو اوڀر اڀري جو ڪو ظالم آمر ڪونه بچي
هن آس تي وقت گذاريان ٿو، من ڪو هتڙي رنگ رچي
مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان

آ سچ ننڍو، ويهه ڳنڍو آ، هو بربت جيڏو ڪوڙو آ
هو ٽٽندو ٿوڙي ٽوڪر سان، ڄڻ ڪانچ جو ڪئي چوڙو آ
هر واوَ اڳان به نمي پوندو ڄڻ ڪانهن جو ڪوئي ٻوڙو آ
پر ٿوري همٿ ڪير ڪري، هت هر ڪو روح وسوڙو آ
مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان

ڪو ملان آ، ڪو پنڊت آ، ڪو صوفي ۽ ڪو جوڳي آ
ڪو لنگهو لالچ جو لوڀي، ڪو لوڀيءَ جو پيءُ ٺوڳي آ
سي ڀنگون پي ٿا ڀڙ ٿين، جن لاءِ پيڙا ڀوڳي آ
مان راشد ويٺو رت رئان جو راڄ ٿيو اڄ روڳي آ
مان ڇا ڪريان مان ڇا ڪريان

 - راشد مورائي

محفل حسين تنهنجي تنهنجا حسين ماڻا

محفل حسين تنهنجي تنهنجا حسين ماڻا،
هت مير پير آهن ناڻي بنا وڪاڻا،

ڏاڍا وڏا شڪاري آيا شڪار ٿي ويا،
آيا هئا خريدڻ خود بي مُلها کپي ويا،

هي ڪاروبار تنهنجا ٿا نيڻ ڪن نماڻا۔
هت مير پير آهن ناڻي بنا وڪاڻا،

اي ڪاش تو اچين هان مان ڪانگ ٿو اُڏايان،
اهڙي جڳهه ڪٿي جو توکي کڻي ويهاريان۔

ڇاتي ڪيان وڇاڻو ٻانهون ڏيان وهاڻا،
هت مير پير آهن ناڻي بنا وڪاڻا۔

هڪ ڳالهه هيء حياتي استاد وئي اجائي،
ٻي سوچ زندگاني ستبار ٿي سجائي،

هڪ پيار يار ڄاڻا ٻي ڪار ڪانه ڄاڻا،
هت مير پير آهن ناڻي بنا وڪاڻا۔

،جيوت جي سنگيتن جهڙي جهانجهه وڳي هڪ رات

،جيوت جي سنگيتن جهڙي جهانجهه وڳي هڪ رات
.رَڳ رَڳ ۾ پئي نينهن نچايو عمر سڄي هڪ رات

،جهولڻ جهومڻ، موجون ماڻڻ جي هُوءِ هڪڙي رات
.وڇڙي وئي پر چَمڙي وانگر، روح کي چنبڙي رات

،جڳ جڳ جا جذبات کڻي اهڙي ته لنگھي هڪ رات
.ويندي ويندي يار اسان جي عمر ونگي هڪ رات

،ڇا ته اڱڻ تي بادل، کنوڻيون کيڏيون ساري رات
.رِم جِهم رِم جِهم برسي مِٺڙي بوسن جي برسات

،ڏينهن تي آهي شينهن گجي ٿو، رات به ناهي سانت
.ڏيڏر، تِڏيون، چٻرا، چمڙا باتيون ڀانتين ڀانت

،ڏينهن تتو ڄڻ صبح ٿڌو ۽ ڀنڀ سُمهڻي باک
.چاهت آهه ته چيٽ لڳي ٿو پوهه ڪتي ويساک

،دل ته چوي ٿي جُڳ جُڳ جيئان، موت ڏياريان مات

،دل ته چوي ٿي جُڳ جُڳ جيئان، موت ڏياريان مات
!ڪاٿان او استاد بخاري، ايڏي آڻيان ڏات

.دل ته چوي ٿي پيار هجي ٻيو تنهنجي سونهن - سنوار
.موت وتي ٿي ڪاتيون لايون ڪاسائي جي ڪار

،دل ته چوي ٿي پيلو، نيلو گول بنايان لال
.جيئو جيئڻ ڏيو پي ۽ پياري ماريان مُونجهه ملال

،دل ته چوي ٿي پورب، پڇّم ورڇيان محبت مال
!ايڏو قُرب ڪمال ڪٿي، هي حاضر جهڙو حال

،مينگھ هجان ها، برسي برسي بَرّ ڪاريان ها باغ
.سج هجان ها، اونداهيءَ جا روز ڌئان ها داغ

،محبت ريءَ مزار "بخاري" محبت ساڻ بزار
!هڪڙي سونهن هجي سيني ۾، هُوندا هيج هزار

اسان هون سپاهي، او ڀٽائي، تنهنجي سنڌ جا،

اسان هون سپاهي، او ڀٽائي، تنهنجي سنڌ جا،
درازيءَ جي ديس جا، سنائيءَ جي سنڌ جا.

عزم عنايت سچ سگھارو، برک بلاول، حيدر پيارو،
اِهي پيارا پيارا ماڻهو، پياري پياري سنڌ جا.

ڪوٺَ ڪنائي پورهيت جاڳيو، جرئت جاڳي، رتَ ستَ جاڳيو،
جاڳي پيا جيالا سارا، هاري ناري سنڌ جا.

ڌرتيءَ ڄايا پيا گڏجي سڏجي، سچ جي سڏ تي پرچي سرچي،
جوڙيون پيا نِڪورا خاڪا، آجي آجي سنڌ جا.

سورج وانگي چمڪي سنڌڙي، جُڳ جُڳ ۾ جيئي سنڌڙي،
هجن هر زبان تي نعرا، صبح، سانجھي سنڌ جا.

جنت ڪاڇو ۽ ٿر آهي، ڪوثر منڇر، ڪينجھر آهي،
وڻن ٿا نظارا ڏاڍا سُهڻي سُهڻي سنڌ جا.

سنڌڙي جندڙي پياري پياري، عشق منجھان استاد بخاري،
ويٺا گيت ٺاهيون ۽ ڳايون، مِٺي پنهنجي سنڌ جا

جيجل جھولي، ڏئي پئي لولي، سنڌي ٻولي، قومي ٻولي،

جيجل جھولي، ڏئي پئي لولي، سنڌي ٻولي، قومي ٻولي،

وڏڙو ٿيندين، وکڙون کڻندين،
پهرين پهرين ڦڙهي پڙهندين،
بي ٻي پي ڀي ٻاتڙي ٻولي، سنڌي ٻولي قومي ٻولي.

ڀيڻيون توکي ٽوپِي وجھنديون،
اَجرڪ آڻي، ٻوڪي ٻڌنديون،
چوڏِس تنهنجي چمڪي چولي، سنڌي ٻولي قومي ٻولي.


تنهنجي مامَن جي هيءَ ٻولي،
تنهنجي چاچن جي هيءَ ٻولي،
مٺڙي مٺڙي سولي سولي سنڌي ٻولي، قومي ٻولي.

جرنيل ٿيندين، جوڌو ٿيندين!
دريا خان ۽ دودو ٿيندين!
گولي تنهنجي در جي گولي، سنڌي ٻولي، قومي ٻولي.

وستي وستي واهڻ واهڻ،
پهڻي پهڻي، پاهڻ پاهڻ،
ساحل ساحل، ڇولي ڇولي، سنڌي ٻولي قومي ٻولي.

گھوٽ ڀٽائي واري ٻولي،
استاد آهي پياري ٻولي،
ڌارِي کارِي گھورِي گھولِي، سنڌي ٻولي، قومي ٻولي.

تون هاڻي مون کي پيارنه ڏي!

تون هاڻي مون کي پيارنه ڏي!
مان راهه- مسافر يار آهيان
تون قرب وڌائي محبت جا،
هي ڪُلف، ڪڙا، ديوار نه ڏي!
مان هاڻ، هوا هسوار آهيان.

تون پيار ٿو ڏين،
جيون ٿو وڻي.
هي جيون ڇا،
هي جهور، مگر تَن، مَن ٿو وڻي.
هي گلشن ڇا،
هن گلشن جو ڪک پن ٿو وڻي.

هن دُنيا جا،
مونکي تنهنجي سونهن-سنوار جو سُنهن،
ڌنڌا ٿا وڻن،
هن دنيا جا.
تنهنجي وارن جي وَر وَر جو قسم،
ڦندا ٿا وڻن.
هن گلشن جا،
گؤنچ ته ڇا ڪنڊا ٿا وڻن
هن دنيا.

هي تنهنجون اکيون، ابرو، پنبڙيون سڀ شاهد
بڙڇون، نيزا، ڀالا ٿا وڻن
هن دنيا جا.
هي تنهنجا ڳاڙها مِٺڙا مِٺڙا لَب شاهد،
طعنا، تنڪا، دڙڪا ٿا وڻن
هن دنيا جا.

هن رياست جون،
تنهنجي ئي ڪڙين، ڪنگڙين جو ڪري،
سنگهرون ٿيون وڻن.

هن خلقت جون،
تنهنجي ئي ڳڻن، ڳالهين جي ڪري،
تعديون ٿيون وڻن.

تون مون کي ڪرڻ ديدار نه ڏي،
اک پنڇيءِ کي،
انهي پڃري جي ديوار نه ڏي!
اک منهنجي کِلي، اک تنهنجي ڇُهي،
تون گُهنڊ وجهي، اک ڇِڀندي ڇِڀندي، ڇِڙٻون ڏي!
مان، جيءُ چوان،
تون ڪنڌ ورائي، ڀُڻڪي ڀُڻڪي ڦوٽون ڏي!
هٿ منهنجو وڌي، هٿ تنهنجو وٺي،
تون ڇِرڪ ڀري، ڏند ڪرٽي ڪرٽي، هڪلون ڏي!
ها محبت کي وِجهه کَڏ کڻي.
ڪنهن ٿوهر، اَڪ جي دَڏ ۾ کڻي.
هر نُڪتي تي انڪار ئي ڏي!
جو ڏيئي سگهين آزار ئي ڏي!
جيئن جيون کان بيزار ٿيان،
ڇو ته موت- وَتوبيمار آهيان،
۽ ”هَڻ-کَڻ“ تي هسوار آهيان.

منهنجي جذبن جو احساس نه ڪر!
ها مون تي ڪو ئي قياس نه ڪر!
هِن جسم ڪڙيل تي ڪرم نه ڪر!
ڪو روح ونگيل تي رحم نه ڪر!
جا توسان واڻيل آهي تنهن
نَس نَس کي ڪَٽ، رڳ رڳ کي ڪٽ!
جو توسان ڳنڍيل آهي تنهن
گس گس کي ڪٽ، دڳ دڳ کي ڪٽ!
هن ساهه کي ڪو سهڪار نه ڏي،
اتساهه کي ڪو آڌار نه ڏي،
هر گُفتي تي ڌڌڪار ئي ڏي.
ڏي چاهه کي هاڻي باهه کڻي،
لاڳاپا سڀ لاهه کڻي،
جيئن –
تن من کان بيزار ٿيان،
۽ جيوت کي ”ٽي لفظ“ ڏيان،
ڇو ته موت-وتو بيمار آهيان
هن وقت ته مان،
کڻي ڇا به ڪريان،
مختار نه پر لاچار اهيان

مڃان ٿو ديس دل کي، نئين ،سگهي رت جي ضرورت آ،

مڃان ٿو ديس دل کي، نئين ،سگهي رت جي ضرورت آ،

مگر رت کي وري ڀاڄي، ڳڀي، ڀت جي ضرورت آ.

لُٽاشو، ميروڙو سنڌوءَ جو پاڻي پيا اسانکي ڏيو،

اسان ڪاٿي پڪاريو آ ته شربت جي ضرورت آ.

ڀڄي پئي چيلهه پر ماريءَ جي پر چوٽي چٿي ناهي،

اڃا هن نانگ کي لَت جي مٿان لت جي ضرورت آهي.

الائي ڪيتري ڪوشش کپي هڪ قوم ٺاهڻ لاءِ،

جڏهن هڪ نظم جوڙڻ لئي به محنت جي ضرورت آ.

قسم حق پاڪ جو، ان کان وڏو ٻيو ڪُفر ئي ڪونهي،

اُتي انصاف چئجي، جاٿي لعنت جي ضرورت آ.

غلامي ، غير، غم ڇاجا، غريبي، عرض ڪجهه ناهن،

فقط هر عين ۾ هڪ غين غيرت جي ضرورت آهي.

پُڇن ٿا: ” سنڌ ۽ سنڌين جي ڇو تسبيح پيو سورين؟“

چيم: هاڻي پڇاڙي آ، عبادت جي ضرورت آ.“

”بخاري“ سنڌ، سنڌي ۽ سدا سنڌوندي دائم!

نه ڪوثر جي، نه حُورن جي ، نه جنت جي ضرورت آ

خريدارو، وڃو موٽي، خدا جو سُنهن کتل آهيان،

خريدارو، وڃو موٽي، خدا جو سُنهن کتل آهيان،
ڄمڻ کان موت تائين، سنڌ ـــــــــ ڌرتيءَ جو وَتل آهيان.

جي اورين ٿو ته مان همغم، جي روئين ٿو ته مان ماتم،
جي ماپين ٿو ته مان پربَت، جھُڪائين ٿو جبل آهيان.

اجل منهنجي پٺيان، تقدير سِرَ تي ، رب رڳ رڳ ۾،
اٽل جيڪي به آهن مون سان آهن مان اٽل آهيان.

خليل الله ٿو بنجين، گواهه الله ٿو ڏين، پر،
اِنهيءَ ڪاتي اِنهيءَ هٿ کان ڪئي ڀيرا ڪُٺل آهيان.

جي تون آڙاهه مان بادل، جي تون بادل ته مان اوٿر،
تون جيڪي ٿين ۽ جاٿي ٿين، مٿان تنهنجي اجل آهيان.

ازل کان پئي هليو آهيان، بخاري ڪجھ ٿڪو هوندس،
جھلئي ڪَنهنجي رڪيو ناهيان اڃان چئبو اجھل آهيان.

تحرير کي ترار بنايون بچي پئون،

تحرير کي ترار بنايون بچي پئون،
ڪوڪار مان ڪٽار بنايون بچي پئون.

هِن جوءِ لئه هزار اٿي جانباز پيا،
هڪ هڪ منجھان هزار بنايون بچي پئون.

غدار پنهنجا دوست ٿين، ٿُڪ هڻي ڇڏيون،
جھونجھار پنهنجا يار بنايون بچي پئون.

پرمار لئه هار کنيون ٿا وتون، شرم،
حقدار لاءِ هار بنايون بچي پئون.

ماري وجھن ٿيون يار مسلسل مُنافقيون،
جي فيصلا سچار بنايون بچي پئون.

بندوق ۽ ڪتاب مٿان دسترس هجي،
هوشيار پنهنجا ٻار بنايون بچي پئون.

جيڏا نه گيت، بيت بخاري گھڙيون ٿا پيا،
ايڏا اٿي هٿيار بنايون بچي پئون

اسين اڌ ـــــــــ ڍاوا، اوهين وڌ ڍاوا،

اسين اڌ ـــــــــ ڍاوا، اوهين وڌ ڍاوا،
اسين ڦٿڪون ٿا اوهين ڦاٽو ٿا.

ڪٿ پينگھي پاليل اَنگ اَٻل،
ڪٿ تڙڪي تاتيل جُنگ جبل،
اسين باهه ـــــــ بَٺا، اوهين نازڪڙا،
اسين تڙپون ٿا، اوهين تپجو ٿا.

اسين رِيءَ سنڀال ڪروڙن ۾،
اوهين پهرن هيٺ به خطرن ۾،
اسين ٽوهه ڪڙا، اوهين گسَ ـــــــــــ گدرا،
اسين پکڙون ٿا، اوهين پٽجو ٿا.

اسين بيٺا آهيون لوهه لڳا،
اوهان ڪوهه پري ته به ڇرڪو ٿا،
اسين سَچ ـــــ عصا، اوهين ڪَچَ ـــــــ ڪاوا،
اسين ٽڪرون ٿا، اوهين ٽِڙڪو ٿا.

ڏکاري رڳو منهنجي دل تون نه آهين، سڄي پرٿوي ٿي پريشان آهي،

ڏکاري رڳو منهنجي دل تون نه آهين، سڄي پرٿوي ٿي پريشان آهي،
ڪيو ڪنهن ته بيداد بغداد توسان، تتي تنهنجي لئن ۾ لبنان آهي.

تون وارن جي وڪڙن ۾ وچڙي وئي آن، هو وهمن جي ڪڪرن مان نِڪتي ڪٿي آ.
تون نظرن جي تيرن ۾ تڙپي پوين ٿي، هو نفرت جي تيرن جو نشان آهي.

نه ”ڇوڇا“ ڇهيو ٿئي نه سچ پچ چميو ٿئي، تڏهن پيو محبت، مصيبت چوين تون،
هي سورن جو سامان سمجھين ٿو ساٿي، جي سوچين ته دردن جو درمان آهي.

نه پورب سان پڇم نه زخمن سان مرهم، ملي ٿو چوي ٿو ته تنهنجو وڃي ڇا؟
نه مون سان ملئين تون نه توسان مليس مان، اصل ۾ اهوئي ارمان آهي.

سمندر جي تر ۾ مِلي لئي ڪريون ها، لُڇون ها مڃي پئي ڳهي ها،
همالي جي چوٽيءَ تي پهچي نچون ٿا، پَچون ها ته بيروت شمشان آهي.

جو پرمار جھڙا وڏا پر رکي ٿو، جو ڪوراڙ وانگر وَرَ وجھي ٿو،
اسان عاشقن جو انهيءَ سان مهاڏو، اهوئي ته دلبر جو دربان آهي.

ڇَٻي چور کوليون ڪي ڳالهيون ڳجھيون ڪن، لِڪي زور لهرون ٿيون ڇاتيون اڀيون ڪن،
هوائون لڇن ٿيون، ڪنارا ڪڇن ٿا، ائين ئي ته اٿندو ڪو طوفان آهي.

حقير احقر آدم، عظيم اعظم آدم، بڇي زخم آدم، مکي مرهم آدم،
هي نادان، داناءُ انسان ٿي پيو هڪ ئي وقت شيطان يزدان آهي.

ڪُڇان لات ڪَٽجي، لڇان ڏات ڏنڀجي، پنان پوءِ خوشيءَ جي ڪا خيرات پِڙپي،
لڳاتار خود دار استاد تڙپي، هي جِيون ڪٿي هي ته جئيدان ٿيو

ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون، دريا خان ۽ دودا آهيون،

ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون، دريا خان ۽ دودا آهيون،
جوٽي ڏيندا جھيڙا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها اهيون.

هوشو جيئرو جوش ڏئي ويو، هيمون آجو هوش ڏئي ويو،
دوَر نئين جا دودا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

اڳتي وڌندو، پرتي ڪِرندو، دشمن ڇهندو، ڇهندي ٻرندو،
بجلي وارا جھٽڪا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

سورهن آنا سچ ته آهيون، شاهه، سچل جو مَچَ ته آهيون،
طوفانن ۾ ٻرندا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

ماضي جا مهمان نه آهيون، آئيندي جا اعلان آهيون،
تازا توانا تجلا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

تحريڪن جي طوفانن ۾، آزاديءَ جي ايوانن ۾،
ڳاڙها جھنڊا ڦڙڪيا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

جرڪي جرڪي جئيندا آهيون، مُرڪي مُرڪي ملهندا آهيون،
جيئرا هياسين، جيئرا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

دِلوارن لئه موتئيءَ ٽاري، دوڌارن لئه ڪات، ڪٽاري،
بلڪِ بخاري، ڀالا آهيون، ڏاڍا اوکا ويڙها آهيون.

مان ڪيئن سيج سمهان

مان ڪيئن سيج سمهان
منهنجا ماروئڙا- منهنجا سانگيئڙا- پڌري پٽ سمهن.

تنهنجي ميزن تي، سهسين کاڄ اچن،
کائن ڪانگ ڪتا، جوٺا جام بچن.

مان ڪيئن لوڻ چکان،
منهنجا ماروئڙا-منهنجا سانگيئڙا روزا روز رکن.

تو وٽ خوب خوشيون، عيدون، عيش، وهان،
ريشم، ويس وڳا، ڏينهون ڏينهن نوان،

مان ڪيئن سينڌ ڍڪيان،
منهنجا ماروئڙا-منهنجا سانگيئڙا- ننگي پيٽ گهمن

گھر گھر برف ڄمي وئي آهي، در در ديپڪ ڳايان ٿو مان،

گھر گھر برف ڄمي وئي آهي، در در ديپڪ ڳايان ٿو مان،
دڳ دڳ اوندهه اوتي پئي آ، پڳ پڳ جوت جڳايان ٿو مان.

اٿ ڀونچال، جوالا نچ تون، باغي ڀونءِ جمالو چوندي،
اوٿر ٿو اَلاپ اٿاريان، ڇوليون ڇيرون پايان ٿو مان.

دهشت گردي دَور سکي آ، حڪمت عملي مون به مٽي آ،
دانهن ڀلي ڏي دور کي ڦٿڪي، گھنگھر توکي گھايان ٿو مان.

جيئو، جيئڻ ڏيو، ڏاڍو سو گابو، جھيڙو جوٽي بيٺا آهن،
وچ ۾ آءُ رتوڇاڻ آهيان، ڇاجي لاءِ ڇڏايان ٿو مان.

صديون ڪنڌ ڪٽايا اٿئون، سهسين سنَڌ وڍايا اٿئون،
هڪڙو ڀيرو گڏجو لوڪو، قهري ڪات ڪٽايان ٿو مان.

ڪارا ڪپڙا، ڳاڙها جھنڊا، ساوا کيت، سنهري ڪرڻا،
سنڌو توکي سينگارڻ لئه، طرحين رنگ رچايان ٿو مان.

خير ته راڳي، ظلم ته باغي، قرب ته ٻڪرو، قهر ته ڪات،
جرڪي جيئڻ ڪاڻ بخاري، ڪيڏا روپ مٽايان ٿو مان.

تنهنجي سِر لئه دريا، دودو ٿي ٿو مان هر هر ڄمان،

تنهنجي سِر لئه دريا، دودو ٿي ٿو مان هر هر ڄمان،
ڇو ٿي گھٻرائين امان!

ٻن ڪروڙن ڪونڌرن جي ماءُ آن جيئين سدا،
تنهنجا هوشو حُر هزارين، تنهنجو هوشو هڪ نه مان.
ڇو ٿي گھٻرائين امان!

هي ته ڏس وک وک تي چوڪيدار ڏهه ڏهه نوجوان،
سومرا، چانڊيا سپاهي، سورما کوسا، سمان،
ڇو ٿي گھٻرائين امان!

تنهنجي پورب ڇا سڄي پڇم لکي تاريخ آ،
تنهنجي ڌرتيءَ کان وٺي آ، آسمان تائين ڌمان.
ڇو ٿي گھٻرائين امان!

عرش جي پاڇي کان جيڪي تنهنجو پاسو آ مِٺو،
تنهنجي پاڻيءَ تي نه مٽبو توڙي ملندو زمزمان.
ڇو ٿي گھٻرائين امان!

هي دعا، دعوى، عقيدو، فيصلو استاد آ،
سج زندهه، سچ زندهه، سنڌ زندهه دائمان.
ڇو ٿي گھٻرائين امان!

جَلَ ٿَلَ جھولي، ڏونگر ڏولي،

جَلَ ٿَلَ جھولي، ڏونگر ڏولي،
او لوءِ لوئان لولي!
آمر نه ٻوليون ٻي ڪا ٻولي.
منڇر، ڪينجھر سنڌو، ساگر،
گج گج لهرون، ڇم ڇم ڇولي.
او لوءِ لوئان لولي!
آمر نه ٻوليون ٻي ڪا ٻولي.
پَٽَ جو پَٽڪو، پَٽَ جي پوتي،
ڍَٽَ جو ڍولو، ڍٽ جي ڍولي،
او لوءِ لوئان لولي!
آمِر نه ٻوليون ٻي ڪا ٻولي.
شهر وارن سيني سانڍي،
ڳوٺن ۾ ڳڻوانن ھولي،
او لوءِ لوئان لولي!
آمِر نه ٻوليون ٻي ڪا ٻولي.
پنهنجي ٻولي، ٻول بخاري،
سُهڻي سُرهي سچي سولي،
او لوءِ لوئان لولي!

وارن کان گهڻي

وارن کان گهڻي
تارن کان گهڻي
وڻ ٽڻ گل ڦل
ٽارن کان گهڻي.

برسات ڦڙين
کان ويهوڻي
واريءَ جي ڪڻين
کان ٽيهوڻي
انسان جي لئه الفت ڏي.

ڇا ڀوري کي
ڇا ڪاري کي
ڇا کاري کي
ڇا پياري کي
ڇا دانا کي
ڇا نادان کي
ظالم کانسواءِ
هر انسان کي
جنت کان اڳيئي جنت ڏي.

مبارڪ! پلصراطي پيچري تان زندگي گزري!

مبارڪ! پلصراطي پيچري تان زندگي گزري!
قيامت هئي نسوري، اڌ صدي، پر سا به ٿي گذري.


زمانو هو بيابان، مُنهنجي وِک وِک پر خيابان هئي،
لڳو ٿي دوزخي دڳ تان سواري جنتي گذري.

گهڙي محفل ۾ مچڻو هو، گهڙي مقتل ۾ ملهڻو هو،
دما دم ڪشمڪش ۾ پنهنجي پُوري زندگي گذري.

گواهه آهن ٻِٽا ڀاڪر، ڊگها بوسا جوان وِڄ جا،
وَهي منهنجي ڇهي شعلا، شرارن کي چُمي گذري.

الائي دلڪشي ڪهڙي آ، آئيندي جي ديدن ۾،
تڪيندي، سهڪندي، ڊڪندي ٿي ايڏهن هر گهڙي گذري.

مِٺو هو يا ڪڙو پر عشق جو آواز پئي گونجيو،
لَنگهيو ٿي چيٽ ڳائيندي، ڪندي ڪوڪون ڪتي گذري.

جڏهن تنهنجون ملاقاتون به ٿي ڪاتيون کتيون اک ۾،
تڏهن عيدن جي ڏينهن تي به ٿي ويڌن وڏي گذري.

اڪيلائيءَ جي موسم ۾، اداسائيءَ جي واديءَ ۾،
تصور جي اُٺي برسات، يادن جي ندي گذري.

بخاري، زندگي محبوب آ، هڪ هڪ ادا هنجي،
ڪڏهن سهڻي سُکي گذري، ڪڏهن ڏاڍي ڏکي گزري.

بازار ۾ ڏٺو هوندُءِ،

بازار ۾ ڏٺو هوندُءِ،
اخبار ۾ پڙهيو هوندُءِ

ها، پيار منهنجو آوارو،
هر موڙ تي مليو هوندُءِ


تارو کڙيو ته مان ڊوڙيس،
اڌ رات جو سڏيو هوندُءِ

آرام جو دلاسو ڏئي،
آزار ۾ وڌو هوندُءِ

اوطاق تا اٿيو، مڇريو،
جنگاهه ۾ گڏيو هوندُءِ

تحريڪ ۾ ويو گم ٿي،
تاريخ ۾ لڌو هوندُءِ

ڪرڻن ڊڪي، جهٽي ورتو،
اونداهه ۾ سٽيو هوندُءِ

مون جو سڏيو سڃاڻي ڇڏ،
هر ڪوٺ سان ڪُٺو هوندُءِ

رڳ رڳ ٽُڪيو، جهُڪيو ناهي
منهنجو اهو ادو هوندُءِ

هڪ پيار کي ٻيو پاپيءَ کي
استاد جو پتو هوندُءِ

پير پيا ٿَو ڦٽيا، هانءُ پيو ٿَو رَڌو، ڪجھ ته اڳتي وَڌو!

پير پيا ٿَو ڦٽيا، هانءُ پيو ٿَو رَڌو، ڪجھ ته اڳتي وَڌو!
جو هَٽيو سو ڪَٽيو، مون کي پَتو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

زندگي، جنگ جاري جيئڻ جي، مگر امن، انصاف لئه،
پنهنجي قومي حقن لئه اچو ۽ مچو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

هي جو اجرڪ آ ويڙهيو پيو، تنهن کي ڦاڙيو، اڌو اڌ ڪريو،
هڪڙو سِر سان ڪفن ۽ ٻيو سندرو ٻَڌو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

سنڌ جي رات آ، وَر وَڪڙ واٽ ۾، قهر جي ڪاٽ آ،
پاڻ وٽ جوت آ، جُنگ جوڌو جَٿو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

سِرُ تَريءَ تي رکڻ کان اڳي سورمؤ، هوڏي سامهون ڏسو،
سوڀ سهڻيءَ جي سيني تي نظرون رکو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

پلصراطن کان پوءِ جنتون، مقتلن جي پٺيان منزلون،
ٽهڪ ڦٽندا پريان، پهريان هي ڌڪ ٽپو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

مان ڏسان ٿو ڌُٻڻ ٿي وئي آهي ڌرتي سڄي ڏيهه جي،
ڪو غربت ۾ گم ٿيو ڪو ڌَن ۾ گتو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

هائو، آڙاهه آڏو آ، درياهه ٿيو، تيز طوفان ٿيو،
ڪئين به ڪهڙو به، پر ڪو طريقو ڪڍو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

قطرو قطرو ملي مست درياهه ٿيو، تيز طوفان ٿيو،
انقلابي بنايو ڪچو ۽ پڪو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

لوڪ بنگلو نه ٽي وي نه وِسڪي نه زردو نه زر ٿو ڦُري،
هو گھُري ٿو اَجھو ۽ لٽو ۽ ڳڀو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

هو کنڀيو ٿا وڃن ٽي سڌر سنڌ جا، ڀنگ، ٽي لک چيو،
ڌاڙ ڌرتيءَ تي ماڻهو ٿيو جھڙو ڍڳو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

حيدرآباد برباد، سنڌي نسل، باهه ــــــــــ بيداد ۾،
گھر ٻري آڳ ۾، روڊ رت ۾ رَتو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

جاڳ اک ۾ اَٿَو، پنهنجون کوليو اکيون، ڀاڳ هَٿ ۾ اَٿَو،
سوڀ سگھ ۾ اَٿَو، ساٿ جوڙيو سگھو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

چنڊ سجدا ڪندو آ، عظيم آدميءَ جي قدم تي جھڪي،
پاپ پُرزا ڪندو عزم پنهنجو پڪو، ڪجھ ته اڳتي وڌو!

عار، استاد ، شاگرد، مزدور، ڪڙمي، سمورا ـــــــــــــــ ٻڌو،
گھنڊ پيو ٿو گُڙي اِرتقا جو يڪو، ڪجھ ته اڳتي وڌو

هن ڌرتي جو تون آهين ڌڻي جي ڳالهه ڳڻي

هن ڌرتي جو تون آهين ڌڻي جي ڳالهه ڳڻي
جي ڳالهه ڳڻي!
جي ڳالهه ڳڻي!

هن ڀونءِ کي ڀونگر ڀاڪر وجھ،
اڻ ڀوئنان ٿيندا پير ـــــــ پڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

هر ڌارئي ڌڙ تي ڌوڙ پوي،
هِن خاڪ ڇڏيا ڪئي خان کڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

ڀَل ڇاتي ڇلجي ڇاڻي ٿئي،
پر ڦٽجي ڪنهن پر ڪين ڦڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

هر حالت منزل تي مِلبو،
سڀ ساٿي بيٺا هامَ هڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

ڏِس سنڌو سينو ساهيو آ،
۽ ڇَپَر ڇاتي آهي تڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

هر پاهڻ پارس پاهڻ آ،
هر هيرو آ هر ريت ــــ ڪڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

پيو ”ڏي اَلا ــــ ڏي اَلا“ ڏوم چوي،
هِن گھر کي گھرجي گھور گھڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

جي لِکڻو ٿئي جيجل تي لک،
پوءِ ادڙن کي استاد وڻي.
جي ڳالهه ڳڻي . . .

سُڏڪن سِنڌ ــــ سچار، کلندي لڄ مران،

سُڏڪن سِنڌ ــــ سچار، کلندي لڄ مران،
مِهڻن منجھ ڄمار، جئيندي لڄ مران.

ساگر آڳ لڳايان، ڏونگر ڏوهه ڏڪايان،
بلڪل شير ببر ٿي، مڇري گوڙ مچايان.
زالن وارا پَار،
ڪڍندي لڄ مران.

ڳاڙها ڳڀرو اڀريا، جذبا ٽَڪَرَ ٻري پيا،
زورن ظلمن وارا، ڪوڙا ڪڪر وسي پيا.
قيدي ڪنڌ هزار،
گھمندي لڄ مران.

قومي جلسن ۾ ڪي رتورت گيت گجن ٿا،
رتورت گيتن ۾ ڪئي لَت پت لفظ لڇن ٿا.
پهچو پهچو پڪار،
نچندي لڄ مران.

شهرن منجھ وِهانءُ، مانيون، ٻوڙ، پلاءُ ها،
اوبر ڍير گھٽين ۾، کائن ڪانگ، ڪُتا پيا.
ڏهرن منجھ ڏڪار،
رڄندي لڄ مران.

مان جو ڪوسو جھولو، گذران ريت تتيءَ تان،
پڄري پڄري آخر، تنهنجي در تي پهچان.
توسان بوءِ بهار،
ملندي لڄ مران.

توکي ڪئين ٻڌايان، نغما منهنجا نالا،
سوچون منهنجون شعلا، جملا جھڙا ڀالا،
پپٽ پر تي بار،
رکندي لڄ مران.

جاني جلدي جلدي، جھٽ ڪر مونکي مِٺي ڏي،
جيئڻ ڪارڻ جيڏي، هوڏي جنگ ڇِتي ڏي.
ڪوٺن بيٺا يار،
وِهندي لڄ مران.

موٽي چاهه چمڻ لئي، سرتي آءُ سڪان ٿو،
ڪوٺين بيٺي مِٺڙي، پر مان ڪئين وران ٿو؟
سامهون تير، ترار،
ورندي لڄ مران.

تُهنجي هٿ ۾ ٽاري، ٽاريءَ اندر شعلا،
ماڻهوءَ گھرجي ماني، ۽ تون آڇين گولا.
توڏي او سنسار،
ڏسندي لڄ مران.

ناگاساڪيءَ وانگر، ٻيا بي شهر ٻري ويا،
شاهد ڪئمپ شتيلا، ماڻهو بُک مري ويا.
ٻِليون، ڪتيون، ٻارَ،
ڪُهندي لڄ مران.

ڦُوندا ڦوندا ٿي ويا، جن جي مَن جا نقشا،
پِيلا، نِيلا پڌرا، جن جي مُنهن تا پاڇا،
تِن کان پيڙ پچار،
پڇندي لڄ مران.

ڇِپ ڇِپ سيني لايان، ناهيان نهر جبل جي،
وڻ وڻ ڀاڪر پايان، ناهيان واٽ جھنگل جي.
جنهنکي تنهنکي هارَ،
وجھندي لڄ مران.

تنهنجي لاءِ جيان ٿو تنهنجي ڪاڻ مران ها،
هي سِرُ گھور ڪريان ها، توتي پوءِ ٺران ها.
مون تي آهي ميار،
مرندي لڄ مران.

تو ۾ سرڪش، منشي، باغي، شيخ، بّخاري،
ايڏو انڌ انڌيرو، تو ڇو باهه نه ٻاري،
توتي دور ميار،
ڏيندي لڄ مران.

وڃ، وڃي ڀڃ ڀيلا ـــــــــــ ڀيلا،

وڃ، وڃي ڀڃ ڀيلا ـــــــــــ ڀيلا،
ٿر جي ٿَڃ ملهاءِ ساٿي!
ٿر جي ٿڃ ملهاءِ ساٿي!

گھنگھر اندر جر ٿر سوگھا،
گھر گھر کي مڇراءِ ساٿي،
ٿر جي ٿڃ ملهاءِ ساٿي!

ڀُونءِ ٿئي پئي ڀاڱا ڀاڱا،
غير هڻن ٿا وچ ۾ راڱا،
ڳولي ڦولي ههڙا هاڃا،

هائيءَ منجھ هڻاءِ ساٿي!
ٿر جي ٿڃ ملهاءِ ساٿي!

جھنگن کي زنجير ٻجھي ويا،
ڪهسارن کي ڪير لڳي ويا،
ڍنڍون، ڍورا، بحر ڄمي ويا،

ڇولين کي ڇڏراءِ ساٿي!
ٿر جي ٿڃ ملهاءِ ساٿي!

وِک وِک ويري، روڪون، رولا،
ڪاري واري ڪوسا جھولا،
ڌرتي ٽامون، واٽون شعلا،

ڄر مان ڄڃ لنگھاءِ ساٿي،
ٿر جي ٿڃ ملهاءِ ساٿي!

برپٽ باغ بنائڻ چاهيان،
جي استاد آرائين آهيون،
وڻ وڻ ۾ هڻ سوڌيون اوڌون،

ڏِنگا ڏار وڍاءِ ساٿي،
ٿر جي ٿڃ ملهاءِ ساٿي!

هونئن ته مِٽيءَ جي چپٽي آهيان،

هونئن ته مِٽيءَ جي چپٽي آهيان،
جيئي سنڌ ته ڌرتي آهيان.

خاڪي، نوري، فاني، باقي،
سچ پچ ساٿي سڀڪي آهيان.

عربي، عجمي آهيان ئي پر،
روسي، هندي، چيني آهيان.

سڀ کان اڳ ۾ انسان اڳ تي،
سنڌي ـــــــ سنڌي، سنڌي آهيان.

بوڙئي جھڙي منهنجي هستي،
سنڌو واري مستي آهيان.

سانگين سان گڏ سالگرهه مان،
وڇڙي ويس ته پوءِ ورسي آهيان.

تاريخ آهيان قوم قويءَ جي،
نه ته مرقد جي تختي آهيان.

ڏيڍ ڏنگايون ڏاري ڄاڻان،
مظلومن جو مددي آهيان.

مِهر ته مکڙي ماڪ ـــ ڦڙا مان،
قَهر ته ڪرندڙ بجلي آهيان.

جوت رتيءَ تي پريت پتنگو،
سنگ سڳندي، رنگي آهيان.

عشق ۽ عقل حقيقي ساٿي،
سونهن سچيءَ جو سنگتي آهيان.

آجو پيار ملي پوءِ پيارا،
سولو ويندو سرچي آهيان.

آزادي استاد تنواريان،
ماڻهن جي مان مرضي آهي

سنڌ جو قصيدو

ساڃهه سرمو پاءِ، پوءِ پَسجِ سنڌ کي،'جنّت عدن تجري مِن تحتِه الانهار'، ساري سيِم سُهاءِجُوءِ نه ڪنهنجي جاءِ، بخاري هِن ڀُون ۽ سان
.
نعمت، ڪوهستان، جنت، لاڙ، سرو، ٿر،هِتي حُور، قصور جو سمورو سامان،'فَبِاَيّ آلآءِ رَبِّڪُما تُڪذّبِن'، جاچيو، جوءِ جهان،ڪعبو، نبي، قرآن، بخاري سڀ ڀونءِ تي
.
مون لئي 'مازاغَ البَصَر'، پڻي تنهنجي پاڪ،ڪوثر ڪڻيون موڪليون، مٿان گلن ماڪ،ستئي باغ بهشت جا، اٿئي، تر جا ٿاڪ،بخاري بيباڪ ڪهيو ڪلمو حق جو
.
پَسو، سنڌو پاڪ، اک کڻي استاد جان،جھِرمِر جھِرمِر ڪهڪشان، خوشبو خوشبو خاڪ،هميشه حنساڪ، سونهارِي سنسار ۾
.
سهيڙي سڀ روشنيون، ميڙي سڀ سرهاڻ،وجھي سنڌوءَ سير ۾، مَسُ ڪري مهراڻ،لکي مون واکاڻ، بخاري هن ڀونءِ جي
.
هِن تر جي تعريف، ادا ڇا استاد ٿئي!رمزون سڀ ربيع ڪريان، خوبيون سڀ خريف،تڏهن بي تعريف، پتي پوري ڪانه ٿئي
.
سنڌوءَ جي ساراهه، انت نه ٿئي استاد کان،هوءَ جا بوِ بهشت جي، سرها تُنهنجا ساهه،هو جو دونهون دوزخي، اهنجي تنهنجي آهه،
پسيو ٺاهه ۽ ڊاهه ٻهڪيو هانءُ ٻريو پوي.
نِت نِت نئين نيڪي، جيڏي ڪريان جوُءِ جي،تارن جوتون موڪليون، ڦُلن بوءِ ڦينڪي،سو سڀ منهنجي سنڌ ۾، جڳت ۾ جيڪي،ڏات، اڃا ڏي ڪِي، بات ڀوُنءِ جي
.
استاد آخرڪار، مرڻ ناهي ميهڻو،همّت جي هڪ ڏينهن تان، صدقي سال هزار،غيرت ڪِج نه غار، بوتو ڀينڊ ڀريو ته ڇا
!
ڌرتي تنهنجو ڌيان، ائين آ استاد کي،ٻُڌا جئين لوچي لڌو، گمراهي مان گيان،هُن ڳوليو نروان، آءٌ آجايون ڳوليان
.
بي حد ڀونءِ بيان، ادا ڇا استاد ٿئي!ڳوهيان ظرف زمان ۾، موهيان منجھه مڪان،مِٽيءَ مانُ مهان، اڃا آڳاهون گھڻو
.
بي حد ڀونءِ بيان، ادا ڇا استاد ٿئي!هڪڙي ذرڙي زندگي، هڪڙي ضعيف زبان،جان جان جِيءَ ۾، تان تان وطن جي
.
سنڌوءَ جي ساراهه، ادا ڇا استاد ٿئي!منهنجو ساهه مُني صدي، سندس سونهن اٿاهه،اسان کي اللهَ، ڏني سنڌڙي ڏاڻ ۾
.
سنڌوءَ جي ثنا، ادا ڇا استاد ٿئي!ڪِرڙ، ڪنڊيون ڪلڪون ڪيان" پَڌر پَٽ پَنا،ڇَپر، ڪَک، ڇنا ڳائِن ته به ڳالهيون گھڻيون
.
وطن ۽ ويساهه، سمجھان، ساڳي ڳالهه ٿو،آزادي، الله، هوندا هڪڙي هنڌ تي
.
جيڏو سچّو، سلڇڻو ايڏو سياڻوجيڏو ارڏو، بي ڊپو، ايڏو نماڻوناتو اباڻو، سَگھو منهنجو سنڌ سان
.
هو جو مون سپنو ڏٺو، اهو هو آفاق،تتو ٿر جو ٿاڪ، سو مون ساڀيان ماڻيو
.
شاعري چانڊاڻ ٿي، موسيقي سرهاڻمون توسان مهراڻ، آفاقي ناتا ڳنڍيا
.
هينئون توڙي هوش، ڏِياري هِن ڏيهه جي،جيڪو جذبو، جوش، وطن تان واري ڇڏيان
.
سنڌي منهنجو ساهه، سنڌي منهنجو سَتُّ،رڳون، ٻوٽيون، رَتُّ، منهنجون هِن مٽيءَ مان.
تن ۾ جا طاقت، سَڀَ بخاري سنڌ جي،
"مران مران، مات نه کان"، اها اشرافت،اهم عبادت، اٿم ورد وطن جو

سوچون، لوچون، سَگھ سڀُ حوالي سنڌ جي،امل ٿِيَن اگھه، مران، جيئان ماڳ تي

وطن سان ايمان، اٿم قائم، مولوي!
رسالي کي سنڌ جو، سمجھان ٿو قرآن،مران مسلمان، اکئين آجائي ڏسي

سِنڌو منهنجي ماءُ، ٻڌي ڇڏ هي ٻول تون!پاپيءَ سان پرچاءَ، پرچڻ آب ۽ آڳ جو

ٻُڌ او، ماءُ ــــــ ٻولي، ڪوي قول ڪري چُڪو!ڄاڙيءَ تي گولي، سنڌي ٻولي ڄڀّ تي

ڪيڏو آءٌ ڪوي مگر، ڪريان ڳالهه سچي،سنڌي قوم بچي، بچيس، نه ته مري ويس!

روز سينگار جان ٿو ائين ڄڻ ته سهڻو اجهو ٿو اچي،

روز سينگار جان ٿو ائين ڄڻ ته سهڻو اجهو ٿو اچي،
درد دل مان ڪڙا ٿو ڪڍان، ڇو ته منهنجو مٺو ٿو اچي۔

خوبصورت نظارا کنيون، ڪهڪشان، چنڊ تارا کنيون،
سونهن جا روپ سارا کنيون، ديد جو دادلو ٿو اچي۔

مهڪندو مهڪندو ٿو اچين، مرڪندو مرڪندو ٿو ملين،
اڻ ميو پيار ٿو يار ڏين، مونکي ڏاڍو مزو ٿو اچي۔

موت جهڙا مهانڊا کنيون، بت تباهين جا ڀانڊا کنيون،
اک، جهنم جا ٽانڊا کنيون، ڪو ڏهاڙي ڏچو ٿو اچي۔

سوچ، اوٿر ٿي ڊوڙي پئي، ديد، منڇر ٿي اٿلي ٿي پئي،
دل جي ڌرتي سا لرزي ٿي پئي، ظاهر آ زلزلو ٿو اچي۔

دل فريبي سان دوکو به آ، عشق سان گڏ عقيدو به آ،
قافلو هي قطاريو سڄو، اٽڪلي فلسفو ٿو اچي۔

هي آ جيون جي جادوگري، آرزو جستجو ۾ چري،
ڏس ته جيئون ٿا هرهر مري، رنگ رت جو رتو ٿو اچي۔

مونکي ڪوٺيو موالي ڀلي، منهنجو ميخانو هن جي ڳلي،
عشق مون وارو اوڏهن وڃي، پڪ ڪري ڪو نشو ٿو اچي،

ڪير ڪوڙو آ ڪير آ سچو، بحث آهي بخاري ڊگهو،
پاڻ کي ٿو کپي ڀروسو، پرڪٿي ڀروسو ٿو اچي۔

سونهن تنهنجي سنگيت جهڙي آ،

سونهن تنهنجي سنگيت جهڙي آ،
گفتگو، لوڪ گيت جهڙي آ۔

تنهنجي گهر جي ڀت تي هٿ رکيم، پت ڪر،
ڇو ته مون لئه مسيت جهڙي آ۔

پيڙ تي پيڙ، جاري جيوت ۾،
پو به پياري پريت جهڙي آ،

عشق ۾ شرم، عيب آهي پر،
ڪا حماقت ڪريت جهڙي آ۔

اوت، استاد، تنهنجي امرت جو،
جوت تر جي اجيت جهڙي آ۔

ديد گلابي دلبر تنهنجي،مرڪ چنبيلي ماشاءَالله ،

ديد گلابي دلبر تنهنجي،مرڪ چنبيلي ماشاءَالله ،
نازڪ انگڙا،ريشم ڪپڙا،دل پٿريلي،ماشاءَالله،
طرحين رنگ طبيعت تنهنجي،دنيا وانگر دور نيارا،
ڪٿ نخريلي،ڪٿ اربيلي،ڪٿ شرميلي، ماشاءَالله
ڪڏهين اڪيلي مون وٽ منهنجي ،هوءَ سرهائي ناهي آئي،
اڄ به اٿس ڪاڳوڙهي ڳڻتي،ساڻ سهيلي ، ماشاءَالله
پيار پکيئڙا جيئڙا جيئڙا،پيار ونڊيون پيا هيڏاهن هوڏاهن
تاڙي ٿي پئي ڪنهن ماريءَ جي،گهور گليلي ماشاءَالله
سهسين تارا هڪڙي پاسي،باک بخاري هڪڙي پاسي،
ميساري پئي ڪيئي مايوسيون،آس اڪيلي ماشاءَالله
عقل الايو،،آڳو،پيڇو جاچي پنهنجو پير وڌاءَ،
عشق چيو؛استاد، اٿي پئو”عيلي عيلي“،ماشاءَالله

گهڻو اداس نه ٿي جو اجهائجي نه وڃين،

گهڻو اداس نه ٿي جو اجهائجي نه وڃين،
وڏو جهان آ غم جو، وڃائجي نه وڃين۔

هي جام، جام تي پيئندي ٿي رهندو تاس وڌي،
ته احتياط، اڃا بي اجائجي نه وڃين۔

رکين ته چنڊ سا رک چاهه، ڏي ڇڏي تارا،
متان هزار ذريون ٿي ورهائجي نه وڃين۔

خلوص، چنگ نه ٿي جو بکيا وتن چارڻ،
کڄي، اير جي در تي وڄائجي نه وڃين۔

ٽڪر به ٿي متان نانگڻيون نچن توتي،
ڪڪر نه ٿي جو گگن ۾ نچائجي نه وڃين۔

اسان سان حوُر، خواب ۾ به بي حجاب نه ٿي،
نڪور ٿان ته آهين، امهائجي نه وڃين۔

چڪور، چنڊ کان، مجنون کان ليلي کان،
ته ڪاٿي سونهن کان تون بي ستائجي نه وڃين۔

بچيو ته ڪجهه به بخاري نه آ، مگر اي دل،
اڃا به عشق ته آهي، اگهائجي نه وڃين۔

بخاري

نه توکي لهون ٿا نه توکي لڀون ٿا،

نه توکي لهون ٿا نه توکي لڀون ٿا،
يڪو هڪ ٻئي کي وڃايو وتون ٿا۔
اسين سمنڊ ناهيون جو ڪو دنگ روڪي،
اسين وقت وانگي اورانگهي لنگهون ٿا۔
نه ڪو عشق چرچو نه ڪو حسن چسڪو،
ٻنهي جي مچڻ ۾ پچون ٿا نچون ٿا۔
پري کان نهارين ته تاڻيو ملڻ لئه،
ملون ٿا ته اڳتي کان اڳتي وڌون ٿا۔
گهڙيء کي گهڙي زندگيون ٿا سنواريو،
ڪتيء کي ڏسي ڪهڪشائون ڪٿيون ٿا۔
لُڇون ڇو نه جاني، پڇون ڇون نه پيارا،
نگاهون اٿئون ء زبانون رکون ٿا۔
داو ئي اها آ ته ٿيو درد ڀائي،
جدائيء ۾ بيجا بخاري رجهون ٿا۔

اوهان سمجهو ٿا چمڪي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،

اوهان سمجهو ٿا چمڪي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
جهجهڙ ۾ ڪو ته جهئونڪي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
ڀلي سيڪويو اوهان پنهنجون ڳڱيل سوچون،
مٿان پارو به ڪڙڪي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
هي يارو معجزو ڪونهي، نظارو نينهن جو آهي،
برابر مينهن برسي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
مان پروانو ته ناهيان، آهيان پوپٽ پر،
جي گل ڪو شمع بڻجي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
نه چئه پٿر، کڻي پٿر به سمجهو پر،
اچيو چقمق جي چهٽي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
بٺُيء تي ماٺ بر جي، ٻاٽ ساگر جي،
گهٽيء ۾ گيت گونجي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،
بخاري باهه نا هيان، باغ آهيان پر،
اُلا ٿي واءُ وچڙي ٿو، مان ڀڙڪان ٿو،

هي عشق ڏسو منهنجي جوڀن جي نشاني آ۔

هي عشق ڏسو منهنجي جوڀن جي نشاني آ۔
مرحوم امنگن جي جيون جي نشاني آ۔

ڪنهن ڪنهن کي وجهان ڇلڙا، ڪنهن ڪنهن کي مکيان خوشبو،
هن شهر کي آڇي مون شعرن جي نشاني آ۔

گهوُري ته جگر گهائي، مُرڪي ته مکي مرهم،
هر سونهن کي سمجهان ٿو سڄڻن جي نشاني آ۔

ڏس جوش ڏڪي ٿو پيو ء هوش بڪي ٿو پيو،
ته به تن ۾ تمنائون، جشنن جي نشاني آ۔

احساس جي الماڙي، هر رئڪ تي تقريرون،
شاعر جي اڪيلائي، جشنن جي نشاني آ۔

اٿ ميڙ اهي ٺڪريون، دل ڪنهن جي ٽُٽي پئي آ،
هي خاڪ به کڻ ڪنهنجي، نيڻن جي نشاني آ۔

مايوس هوائن کان اٿ منهنجون اميدون وٺ،
دانهن جي پلاندن ۾ نغمن جي نشاني آ۔

استاد جي البم ۾ گُل ٽاڪ ڀلي دلبر،
هي خار به رک تنهنجي گلشن جي نشاني آ۔

(بخاري)

اي ڪاش، اهو تون ڄاڻين ها

اي ڪاش، اهو تون ڄاڻين ها
آزاد هوا ڇا ٿيندي آ!
اي ڪاش، اهو تون ڄاڻين ها
پرواهه بنان پر ڪيئن هوندا
آزاد فضا ڇا ٿيندي آ!
اي ڪاش، اهو تون ڳائين ها.
ڪالهه رات ڀڳت سنگهه ڦاسيءَ تي
جو گيت اڌورو
ڳاتو هو!
اي ڪاش، اهو تون پائين ها.
جو هارُ هوائن ۾ لڏندي
ڪالهه تانتيا ٽوپي پاتو هو!
تاريخ جي خوني گلين مان
هر وقت صدا ڪا ايندي آ
هر وقت لهوءَ جي لاڙن ڏي
ڪا توکي ڇڪ ڇڪيندي آ!
ڄڻ ’او ڊائر‘ جي ڪا گولي
اڄ تائين توکي تاڙي ٿي!
۽ تنهنجا تنهنجي مقتل ڏي
ڄڻ پير اچانڪ لاڙي ٿي.
تاريخ بُکايل چيتي جئن
چؤواٽي تي چنگهاڙي ٿي.
اي ڪاش! اهو تون ڄاڻين ها.
ڇا تن جي قيمت ڇا ٿيندي آ
جنهن آزاديءَ جا گيت چيئه
اي ڪاش! اِهو تون ڄاڻين ها
سا آزادي ڪٿ نيندي آ!
اي ڪاش! اهو تون ڄاڻين ها،
سا آزادي ڪيئن ايندي آ!

****
شيخ اياز

سنڌ منهنجي امان ! سونهن تنهنجيءَ مٿان، ڇا لکي ڇا لکان

سنڌ منهنجي امان ! سونهن تنهنجيءَ مٿان،
ڇا لکي ڇا لکان، ڇا لکي ڇا لکان.
هڪ قلم هڪڙو مان، ڪيئن پورو پوان،
ڇا لکي ڇا لکان، ڇا لکي ڇا لکان.

هن ڪنڌيءَ تي ڪڏيو جو اڀم ٻار آ،
ڪنهن ته جيجل جو جاني اکين _ ٺار آ،
هي جو ٻالڪ سڀاڻي جو معمار آ،
اِن جي ٻوليءَ ۽ لوليءَ تان صدقي وڃان

تنهنجي ماڻهن کي سيني ۾ سانڍيو وتان،
تنهنجي لاڻن لَون کي به چند ن چوان،
شال تنهنجي ئي ڪُک مان پيو هرهر ڄمان،
کير تنهنجو پيان، وَير تنهنجو وٺان.

هوءَ منڇر کُٽي ڪيئن جا کٽڻي نه آ،
هوءَ ڪينجهر رُسي ڪيئن جا رُسڻي نه آ،
هوءَ سنڌو سُڪي ڪيئن جا سُڪڻي نه آ،
ڪَرُ کڻي ڪالهه آئي جا ڪيلاش کان.

ٿر جي ٿوهر مٿان، جهنگ جهر تي لکان،
مينهن جي بوند تي، سائي سَرَ تي لکان
ڏاٽي، ڪوڏر، کُرئي، گهوٻي هر تي لکان،
تنهنجو نالو وٺي تو تي لکندو رهان

هوءَ جا ” بيوس“ بُکن تي مڙهي منڊ ٿي،
اڄ به جوٽي اسر جو اُٿي جنڊ ٿي،
جا گرم کير ۾ پئي گڏي کنڊ ٿي ،
اُن سهاڳڻ کي مان ڪيئن نه سجدو ڪيان.

****
تاجل بيوس

اسان جي نگريءَ سندين ڇتين تي لُٽيل صبح جا اداس پاڇا

اسان جي نگريءَ سندين ڇتين تي لُٽيل صبح جا اداس پاڇا
گلن جي موسم ڪَليون نه آنديون، بهارن آندا پٽن جا لاشا
جڏهن به رنگت چڙهي گلن تي، گھلي ٿڌيري هوا ڏکڻ جي
ٻچن جا سڏڪا اٿيا منڊل ۾، ملي بشارت گھرن جلڻ جي
اڏائي جھوپا ويون ڪي آنڌيون، تنين جي ڪَک ڀي نه ڪَک سان
پٽين پنوهاريون پلاند واريو، ملين چهرا گهرن جي رک سان
انهن جي لڙڪن سندو ڪو ٿورو ڌيان عالي جناب ٿيندو
ڪمال جو رت چوي ٿو قاتل! ڦڙي ڦڙي جو حساب ٿيندو.

اهي ئي تنهنجيون پٽيءَ پسارون، لڳي ٿو ڄڻ ڪجھه ٿيوئي ناهي
ڪٽڪ ڪُٺا ٿئي نڌڻڪن جا، منهن ۾ گھنج پيو ئي ناهي
اوهان جي آڏو لهوءَ جي قيمت، ٻه ٽي پتل جا حسين ٻلا
ڪنهن جي اميدن ڀرئي چمن کي هٿن سان تيلي ڏيڻ ۾ ڇا آ
ڏسو نه ٿا جو ڪنين جي اک جا ڪنول تڪيندا تنين جون راهون
جنين کي چچريو ويو تنين کي سڏينديون ڪنهن جي چپن جون آهون
اهو ته ٿورو ويچار ظالم! ڪڏهن ڪليءَ مان گلاب ٿيندو
ڪمال جو رت چوي ٿو قاتل! ڦڙي ڦڙي جو حساب ٿيندو.

سچن جي سرڪش اڏول ڇاتي، جھڪي نه سگھندي جھري سگھي ٿي
صداقتن جي سجن جي ٽانڊي اوهان جي اک ۾ هري سگھي ٿي
چٻن جي منهن ۾ ٿڌي چانڊوڪي، ڀري ٿي مرچون ڀلي ته ڀرجن
سهاين جو هتان ئي سرگس مٽيندو چنڊا ڀلي مڇرجن
اوهان به پنهنجون ٽلون ويڙهايو، ڏسون اوهان جا حويليون ٿاڻا
اوهان جا ڦٽڪا اوهان جا پٿرا، ٻيا ڪي آڻا ٻيا ڪي ماڻا
اسان جي موڪل اٿو ته ڪريو، سڀاڻي جيڪي اوهان کان سهجي
ائين ئي نه ٿئي جو سڀاڻي، تنهنجو اگھاڙو لاشو گلين ۾ رهجي
ڳجھن جي اڳيان ڪتن جي اڳيان خوار ڏاڍو خراب ٿيندو.
ڪمال جو رت چوي ٿو قاتل! ڦڙي ڦڙي جو حساب ٿيندو.

***
حليم باغي

تون ايندين ضرور!

هاڻي ته آڪاش جي اوٽ ۾،
آسماني ڏيئا پڻ اجهامي ويا.
سمهي پيا ستارا، ٿي جهيڻا جهَڪا،
ڪڏهانڪر ڪتين ڪر موڙي ڇڏيا،
مگر انتظارن سندا قافلا،
ٿيا ڪين ٿڪجي ڪڏهين چُور چُور،
تون ايندين، تون ايندين، تون ايندين ضرور.


ساگر جي هن پار ٻيڙيءَ ۾ ملاح،
سامونڊيءَ جا سڀ بيت ڳائي ڇڏيا،
۽ ڪناري جي واريءَ جي لهرن اندر،
هوائن به سرگم لڪائي ڇڏيا،
ولهه ورڇي ڇڏيو پنهنجو سارو سُرور،
مگر دل هي پاڳل مڃي ڪين مُور،
تون ايندين، تون ايندين، تون ايندين ضرور.


ڪو پنڇي اڪيلو اڪيلو اُڏامي،
ڪينجهر، ڪنڌي تي لهي پيو ٿڪي،
نڪو چنڊ چمڪو نه چَهڪي چڪور،
انهن لاءِ پڻ رات گذري چُڪي،
۽ ڪنولن مٿان ننڊ نائي وئي نور،
مگر دل هي پاڳل مڃي ڪين مُور.
تون ايندين، تون ايندين، تون ايندين ضرور.

***
ڊاڪٽر آڪاش انصاري

ڪٿ سنڌ لڪايان مان

ٽهڪين ته ٽڙن موتيا
سڏڪين ته ڦٽن ڦٽڪا،
من، تون ته نه منجهندي ڪر!
مان منهنجون ستئي پيڙهيون،
رانڀاٽ ڪري روئينديون،
او سنڌ! نه روئيندي ڪر!
ڪنهن شهر ۾ محلي ۾،
ڪنهن ديهه ۾ ديري ۾،
توکي ته ڇپايان مان!
ڊاڪو ٿا هڻن ڊاڪا،
چؤڦير لکين جهاٽا،
ڪٿ سنڌ لڪايان مان

****
استاد بخاري

جو توسان رکي سيل

جو توسان رکي سيلُ، ڀلي ڀيل هجي ڪو،

سو ڀيل ڀري پيرَ، سندس پير چمون ٿا.

جو توسان رکي کوٽ، ڀلي گهوٽ هجي ڪو،

ان گهوٽ مٿان چوٽ مٿان چوٽ ڪريون ٿا

***
استاد بخاري

جيءُ جنهن کي چيم،

جيءُ جنهن کي چيم، جهڻڪ تنهن کان مليم

چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر
جان جن تي ڏنيم سي نه ڪانڌي ٿيم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

ڪيس ڪيڏا ڪيئي حُسن جي انڌ تي
باهه ٻاري وڌءِ هانءَ جي هنڌ تي
غير جي پنڌ تي پير تنهنجا ڏٺم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر


پيار جي ڇانو ۾ ڪي ٻه ساٿي مليا
جون جي سج جيان ڳوٺ وارا جليا
خار کائي کِليا هي خبر جا ٻُڌم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

ڪا به نازڪ بدن نوجوان نازنين
کنڊ جهڙي مِٺي، چنڊ جهڙي حسين
دلربا دلنشين جي ڏکاري ڏٺم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

گيت جن لئه "بخاري" پڪاري لکيم
سي ڌتاري ڌتاري ڌڪاري ويم
نيڻ جن لئه ڀنم سي مٿان پئي کليم
چوٽ ڏاڍي رسيم پر ڪيم درگذر

***

استاد بخاري

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

هن سر جي گدلي سينور ۾
هي نيل ڪنول به ته ڏوهي آ
۽ ڪوبه چڪور انڌاري ۾
جي اڏري ٿو ته دروهي آ
هي ڏوهه نه آهي ماڻهوءَ جو
مون مٽي ٻيهر ڳوهي آ

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

هي ڏوهه نه آ آڪاش ڇڏي
مون پريت لڳائي ڌرتيءَ سان
هوءَ سانجھي جا ست ـ رنگي هئي

مون ڪانه قبولي سج ڪنان
ٿو آگم آگم ٿي اڀران
۽ ڪرڻا ڪرڻا ٿي برسان

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

هُو ڌُوتا تنهنجي ڌرتيءَ جا
پوءِ صوفي ها يا جوڳي ها
مان گھاٽي بڙ جيان ڇانوَ ڪئي
هو ٺانگر سارا ٺوڳي ها
مون روز سگهارا گيت چيا
هو راڳي تنهنجا روڳي ها

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

هيءَ ڳاڙهي ڏاڙهي ملان جي
هيءَ ڪاري چوٽي پانڊي جي
مون لاءِ ٻنهي ۾ ڦير نه آ
ٻئي آگ اجھاڻيل ٽانڊي جي
سڀ دين ڌرم جي ڌوڪي ۾
ٿا کوٽ ڀرن کاڻانڊي جي

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

هي ڏوهه نه آ هن ڌرتيءَ جو
مون دل جي ديول جوڙي آ
تون نفرت جي ديوار کنئي
مان ان جي پاڙ اکوڙي آ
مان ڳاتا گيت محبت جا
مون واڳ وطن جي موڙي آ

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

ٿو سڏ ڏيان هر سڏڪي کي
تون جاڙ ڪرين مان ماڙ ڪيان
تون چيتي جيان چنگار ڪرين
مان راڱي وانگر راڙ ڪيان
مان تنهنجو وچتر ويري هان
ٿو توتي ترڇي تاڙ ڪيان

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

تون پويون جھوٽو پت جھڙ جو
مان ڳڙها ڳڀ بهارن جا
تون ڇوت نه لاهين پاڇي کي
مان ڳايان گيت چمارن جا
جت ڪٽ ڪڙهي جت لوهه رجي
ات ڌنوڻا ڌنوڻيءَ وارن جا

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

مون گيت چيا ها ڪويل ٿي
ڪلهه ڪيسوڦل جي ٽاريءَ جا
ٿو جھر مر جھر مر گيت چوان
ڪي گيت ڏجھايل ڏاٽن جا
ڪي گيت هپايل هارن جا

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

جنهن وقت اُٻَن ۾ اوسر ٿي
ڪي اسروند اچن ٿا پيا
۽ آنڌيءَ مانجھيءَ اوٻر ۾
هي سارا کيت پچن ٿا پيا
ٿو آءٌ وڏي ويڙهاند ڏسان
۽ منهنجا انگ نچن ٿا پيا

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

جنهن وقت لڪن ۾ لوساٽيل
انسان ڳلين مان نڪرن ٿا
جنهن وقت دکن ۾ دونهاٽيل
مخزدور ملن مان نڪرن ٿا
مان پنهنجي تند تپايان ٿو
۽ درد دلين مان نڪرن ٿا


مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن


مون آزديءَ جي سئن هنئي
مون لاٿا طوق غلامن جا
هي گيت هئا يا جادو ها
زنجير ٽُٽا ايامن جا
سڀ موتي سمجھي چونڊن ٿا
اڄ ڳوڙها منهنجي دامن جا


مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن

مون ڏات انوکي آندي آ
ٿي تند وڙهي تلوارن سان
ٽڪرايان پنهنجا گيت جڏهن
ٿو آءٌ سندءِ ديوارن سان
ٿا تنهنجا ڀاري برج لڏن
تون هيڻو آن هٿيارن سان

مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن


تون مونکي ڦاهيءَ چاڙهيندين
مان توکان مور نه مرڻو هان
گنجار ڪندي جا مونکان پوءِ
تنهن جندڙيءَ جو مان جھرڻو هان
ٻيو چارڻ بڻجي چنگ کڻي
مان ورڻوهان، مان ورڻو هان

سي پهرين ڏوهه سڏجن ٿا
هي ڏاها ڏيهه ـ ڏيا آهن
مون ڪيئي ڏوهه ڪيا آهن


مان ڏوهي هان مان ڏوهي هان
مون ڪيئي ڏوھ ڪيا آهن


***
شيخ اياز

اسان جيئن به جيئي ڪو جھان ۾

اسان جيئن به جيئي ڪو جھان ۾
سدائين نشان تي سدا امتحان ۾

ڪڏهن آنڌي الڙي، ڪڏهن ڪڙڪي بجلي
ڪٿي ڪکَ رهيو آ منهنجي آشيان ۾

پرين ڇا ڪجي پل وڃن ٿا اڏاڻا
هليو آءُ اڄ ڇا رکيو آ سڀان ۾

نه ڪا آرزو آ نه ڪا جستجو آ
ڪٿي ڪاروان وقت نا مهربان ۾

ڪڏهوڪا سڪا سر اڙي مرگھه مورک
اڙائي اڀو آن اکيون آسمان ۾

وري جي ولوڙن منجھائي رکيو آ
غم عشق هاڻي رهيو ڇا اسان ۾

هو هالار جا پٽ هُوءَ مياڻي، هُوءِ ٽلٽيءَ
اسان جون نشانيون سڄي گلستان ۾

اهي ئي ڪٽارا اهي ئي الارا
اڃان تير آهن اسان جي ڪمان ۾

ستارا نه چوندا ته ڇا تون نه ايندين
اڙي يار ڇڏ ويئي وهي رائيگان ۾

ٻه ٽي گيت واريم ٻه ٽي ديپ ٻاريم
ٻه ٽي ڦول هاريم تنهنجيءَ آجيان ۾


***
حليم باغي

رت ديس تنهنجي راهه ۾ جي ڦڙو ڦڙو ٿي وهي وڃي

رت ديس تنهنجي راهه ۾ جي ڦڙو ڦڙو ٿي وهي وڃي
منهنجو نصيب ٺهي وڃي تنهنجو به قرض لهي وڃي

اداس رات جو مان چنڊ گھور گھور پيو پيئان
اونداهين جا چرٻٽؤ! متان ڪو ديپ ٺهي وڃي.

گلن جا سر ڪٽي ڇڏيو، وڻن جا ٿُڙ سٽي ڇڏيو
ڪلي ڪلي لتاڙيو متان ڪسر ڪا رهي وڃي.

سوهن مٽيءَ جي مر به آ جنهن غير جي نه ڄڀ پٽي
اسان جو ڄڻ ۽ ڪنڌ ذري اجوڳا ويڻ سهي وڃي.

مبارڪون وڍيندڙؤ ڪُهڻ جي رُت اچي وئي
هتي پيو ڪو ڪسي وڃي هتان پيو ڪو کڄي وڃي

اڏائي ڌوڙ راهه ۾ اڄ هلئون ته هيئن هلون
جو اسان جي شهر ڏي ورڻ جي واٽ ئي دهي وڃي.


****
حليم باغي

ڄڻ نظر لڳي ويئي هن گھر جي بهارن کي

ڄڻ نظر لڳي ويئي هن گھر جي بهارن کي
ڪو نانگ سراپي ويو نت نينهن نظارن کي

هن راهه تي جي رميا رولاڪ ئي سمجھن ٿا
ڳري رات مٿن گذري سا ساک ستارن کي

نت نيريءَ سانجھيءَ جو اڄ روهه ۾ رڻ جھڻ آ
ڪو سانگ کان ڪيئن روڪي ڪونجن جي قطارن کي

هوءَ ڇوليءَ ڇوليءَ ساڻ هڪ ناءُ رواني ٿي
چنڊ چمندو اڄ ناکئا ڪينجھر جي ڪنارن کي

ڪنهن چڳَ جي ڪڙي کلندي ڪنهن چَپَ تي مُشڪ مڙندي
ڀورا! نه اجايو ڄاڻ رت جي ته اوڇارن کي.

بادل به هٽي ويندا پڻ باک ڦُٽي پوندي
تون مرڪ ڇنڊي منهن تان کڻ ڪارن وارن کي

جيئنداسين ڀري جڳ لئه جيئڻ جا جتن ڏيندي
مئاسين ته ڏئي ڇڏبا هي رڳو هزارن کي

****

حليم باغي

جي جيون تو ۾ سنڌ نه آ ــ پوءِ منهنجي تو کان دوري آ

جي جيون تو ۾ سنڌ نه آ ــ پوءِ منهنجي تو کان دوري آ
هي جيون جيون آهي ڇا ــ ڪٿ جيل زهر ڪٿ سوري آ

هن ڪاڪ منڊل کي ڊاهيندي ڪنهن آس نگر جا ساٽ سٽيون
اُس کان ته اجھو ٿو گھرجي، هي سنسار ته تپندڙ کوري آ

هن ڪوڙ قلعي جو ڀرم ٽٽو سڀ سانگ رچاءِ به سمجھون ٿا
تو ٺوري ٺاهي آڏ رکي مون ڪالهه جا ڍونڍي ٻوري آ.

ڏاڍو ڏاڍو ڪريو ڇو؟ ڇا لاءِ ڊڄان مان سمجھان پيو
جي ڏاڍو اڪ جي ماکي آ پوءِ ڪهڙي باغ جي موري آ.

قاتل جي هٿ ۾ لرزش آ، خنجر به سنڀالي ڪير ڀلا
هي منهنجي خون جو تقدس ٿيو جلاد جي لئه مجبوري آ

اڄ ڌرتيءَ ماءُ جي ڳل لڳي هر باغيءَ پئي ٿي هيئن چيو
مان ڪسجان تنهنجي راهن ۾، منظوري آ منظوري آ


*****
حليم باغي

هي ديوانن جي فطرت آ، ڪو ڏوهه نه ڌربو مقتل تي،

هي ديوانن جي فطرت آ، ڪو ڏوهه نه ڌربو مقتل تي،
جي سر تان گذري ڄاڻن ٿا تن مور نه ڀاڙيو اٽڪل تي.

جو رات رَتي نيلام ڪري ۽ گھور گھڙيون قتلام ڪري
جو ويٺو ٿو وسرام ڪري مون ٽهڪ ڏنا هن توڪل تي.

ٿو دونهون دونهون وگھري آ ۽ ڪرڻو ڪرڻو وکري آ
جو ٽم ٽم ٽم ٽم پڄري آ، پر مير نه آيو مشعل تي.

تو پور بندر سين پانارو، جت لهرون لهرون اجيارو
هت نگر نگر جو وڻجارو اڻ ڪوٺيو ايندو ڦرڦل تي.

ڪجھه تارن جي اوجارن مان، ڪجھه ڪونجن جي اوڏارن تان
ڪجھه گلڙن جي هوٻارن سان هي منڊ منڊيو ٿئون محفل تي.

جت ڏونگر ۾ ٿو ڏينهن ٻڏي ۽ دور دڳن ۾ ڌوڙ اڏي
جت هٿ هٿ ۾ ٿو جام لڏي ڪو جھلجي پو ڪيئن جهلپل تي.

جي سپنا آئي رات کڻي ڏسجان نه وڃن ڇپرن مان ڇڻي
ڪا گھات ملي، ڄڻ بات بڻي، ڪو موڙ نه آڏو منزل تي.

***
حليم باغي

کيون به باندي رڳون به باندي، پرين ڪجي ڇا تنهنجو شهر آ

کيون به باندي رڳون به باندي، پرين ڪجي ڇا تنهنجو شهر آ
چپن جي رڦڻي هتي جرم آ ــ اکين جي کينچل هتي ڏمر آ

اها وکن ۾ ڍرائي ڇو ڇو؟، اڃان ته تنهنجي چري وهي آ،
رکين جي پيرا رتيون ٿي ڏونگر، پٿر به تنهنجي اڳيان پتر آ.

اهي ته طوفان وڌيا پيا وڌندا، هينئر ته مانجھي هنيان نه هاريو،
سڌن سان ساگر سڪا نه ڪڏهن، گھرڻ سان گھٽبي نه ڪا لهر آ.

لڦن جي لالي ڀري ترين ۾ ــ گسن جي مٽي ڌري اکين ۾
هلي هلي بس ٿڪجي پياسين ــ گھڻو ٻڌايو اڃان سفر آ

ڪلين مان اکتا هڏين ۾ پيٺا، هڏين مان نڪتل جگر تي بيٺا،
والله! غضب ٿو ڪرين وڍيندڙ! اڃان به چئين ٿو گٿي نظر آ.

ڪرين پيو سو ڀلين ڪندو رهه، پڇاڻا ڇا جا؟ وراڻا ڇا جا؟
گھڙي جي آئي پڄي به وٺبو، اڃان ته توکي وڏي ڳهر آ.

اسان جا هي وڍ اسان جو پورهيو، اسان ته تن من سنڌوءَ تان واريو،
اڏيون اجاريو آڙاهه ٻاريو، اسان جو نينهن ڀي اڃان نٺر آ.

اسان ته سَنڌ سَنڌ زخم سٺاسين ــ اسان لُٽياسين اسان ڪُٺاسين
طبيب ڪن ڇا؟ حڪيم ڪن ڇا؟ ــ اسان جي جندڙي سڄي زهر آ

تنهنجي اکين ۾ اداسي ڇا جي؟ اڙي او شاعر! اڙي او باغي!
اڃان ته ڪوڙين ڪليون به ٽڙنديون ــ سنڌوءَ جي مٽي نه ٿي ڪلر آ

اڙي شهرِ جانان

اڙي شهرِ جانان، ڪي تو کي سنڀارون،
ته شاعر جون گذريون، هتي پنج بهارون.

هي جوڌن جي سينن جا فراخ رستا،
هي يوڪلپٽس جون نه کٽندڙ قطارون
هي تنهنجي گلين ۾، اسان جا حوالا
هي تنهنجي پٽن تي اسان جون پچارون.

هتي ٻن دلين جي به ڌڙڪن هئي گونجي
هيون جل پريءَ ڪنهن جھڪايون نهارون
اڃان ڪجھه نه بدليو آهي اڙي دل!
تصور ۾ اڀرن ٿيون ساڳيون پڪارون.

هي وک وک تي منهنجيءَ پياريءِ جا پاڇا
۽ دڳ دڳ تي آنچل سندس جون اُڏارون
اٿلندڙ اکين ۾ ڪنهن چاهت جي پوڄا
۽ پنبڻين ۾ اٽڪيل ڪي سجدا سپارون

۽ هن جي هلڻ ۾ هئي سارنگ جي رم جھم
کلڻ ۾ ته ميران جي سرندي جون تارون
ڇڙيون ۽ اسان کي ڪري ويون ويراڳي
”او بلما! ڪنهيا! ڪي اٻلا جيون سارون“

اڃان ڀي ته ساڳي ئي آ فارميسي
سپر هاءِ وي لڳ هو پيليون ديوارون
صبح پهريان ڪرڻا جھٽي سنڌالاجي
هوائن ۾ مهڪن گلابن جون ڏارون

اُتر واءُ آڻي ٿو گينڊي تي جوڀن
ڪري ماڪ ڏاڙهون پنن تي پسارون
چڪائي وجھن چاڪ ٿا سارا مارڳ
وري ڪنهن لنگهه تان سڏن هن جون سارون

نه مٽجي سگھيون سي ته دل جي پٽيءَ تان
ڪنهن شرميليءَ وينگس جون چُڪندڙ نهارون
نه ڀلجي سگهيس هن جي گونگي ڪلپنا
نه وسري سگھيس هن جيءَ اک جون الارون

تصور ۾ اڀري اچن ٿا سي ڏينهڙا
جڏهن هن جي چوٽيءَ مان ڦٽيون به ڌارون
نه اُڪليل محبت جا رنگين جذبا
نه سليل تنهن چاهت جون ڳجهيون ميارون

اڃان ڀي ته هردو اسان جو ڇِلن ٿيون
نه پوري ٿيل پيار جون سي پچارون
سو اڙي شهر دلدار، تنهنجي دڳن تي
ڪا سفيد ڪپڙن سان ايندي ته هوندي.

۽ هوءَ اپسرائن جي ٽولي جي راڻي
ڏسي تو کي اداس ٿيندي ته هوندي.“

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
جنهن رات ۾ تو ٿي بيت چيا
سا رات اڃا به جاري آ
۽ سج ڏنگايون ڪو نه ڇڏيون
هي پنڌ پري جو واري آ
مان ڪنهن سان پنهنجا سور سليان
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
اڄ رات رُنو آ رت ڦڙو
۽ تارا سور پيئن ٿا پيا
هوءَ سانجهي سُڏڪي روئي ٿي
۽ سوريءَ گيت چڙهن ٿا پيا
توکي نه چوان ٻيو ڪنهن کي چوان
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
مون تنهنجي راڳن جي سر ۾
جان سنهڙي سينڍ وڃائي آ
هر ماڻهوءَ ڀينڊ هنئي آهي
هر گهر گهٽي ڄڻ ڦاهي آ
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
مون تنهنجي ڏات ڏيا مان اڄ
جان هڪڙو چڪڙو چاهه چکيو
ويڙهاند سندو آ راڳ ڪيو
هر ماڻهوءَ کي آ مون ڀاءُ ڪيو
ٿي تنهنجيون وايون آءٌ وڙهان
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
هي ماڻهو تنهنجن بيتن کي
ڌرتي کان ڌار ڇني ٿا ڪن
ٿيون تنهنجيون وايون وار پٽن
۽ سرڙا تنهنجا اوسارن
هي ارهي سرهي دانهن ڏجان
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!

اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!
ڪنهن انڌوڪار انڌا ڪيا هن
ٿا ماڻهو توکي شاهه چون
۽ تنهنجي راڳ رسالن کي
ٿا آيت سمجهي ڪنڌ هڻن
تون ڪيڏو ڏور هليو ويو آن
اي چنڊ ڀٽائي کي چئجان!


****
انور پيرزادو